Kaynak Kodu Ne İşe Yarar?

Kaynak kodu bir programlama dili kullanılarak yazılımcı tarafından yazılan talimatlar ve ifadeler kümesidir. Kaynak kodu daha sonradan bir derleyici tarafından makine diline aktarılır. Makine diline aktarılan koda nesne kodu (object code) adı verilir.

Kaynak kodu belirli bir programlama dilinde yazılırlar ve insanlar tarafından okunabilirler. Kaynak kodunun en önemli amacı kesin kurallar ve özellikler belirlemektir. Kaynak kodları yerleştirildiği programların ve sitelerin temelini oluştururlar. Buna ek olarak çeşitli gereksinimler söz konusudur.

Kaynak kodu nedir?

Kaynak kodu bir bilgisayar programının temel kaynağıdır. Programın nasıl çalışacağı ve daha fazlası kaynak koduyla belirlenir. Kaynak kodu içerisinde bildirimler, işlevler, döngüler ve diğer elementler yer alır. Her bir programın tek bir kaynak koduna sahip olması gibi bir gereksinim şart değildir.

Kodu yazan kişiler daha sonra kodla uğraşmak durumunda olan kişilerin işlerini kolaylaştırmak için kaynak kodlarına yorumlar eklerler. Kaynak kodlarının çalıştırılma durumu ise desteklenen programlarla sağlanır. Kodun ne olduğuna bağlı olarak bu program oldukça çeşitlidirler.

Geniş yapılı olan programlar aynı anda birden fazla kaynak kodundan yararlanabilirler. Daha küçük olan programlarda ise kaynak kodu genelde tektir. Kaynak kodunun çok fazla olması durumunda bölümleme yapılabilir. Ancak bunu yapılırken programın işlevinden ödün vermemek gerekir.

Kaynak kodunun elementleri nelerdir?

Bilgisayarlar talimatlarla çalışırlar. Bu talimatlar ne yapılması gerektiğini söylerler. Kaynak kodları bu amaçla kullanılırlar. Kaynak kodları insanlar tarafından okunabilir olsalar bile kodun ne anlama geldiğini anlayabilmek için profesyonel düzeyde bilgi gerekir.

Kaynak kodları oluşturulurken belirli kriterler temel alınır. İnsanların kelimelerle iletişim kurmasına benzer şekilde bilgisayarlar sayılarla iletişim kurarlar. Bu nedenle bilgisayarlar arasında oluşturulacak bağlantıyı anlayabilmek için programlama dillerini bilmek gerekir.

En yaygın programlama dilleri

Programlama dilleri çok çeşitlidirler ve neredeyse 100'den fazla programlama dili mevcuttur. Programlama dili oluşturulacak projenin içeriğe göre farklılık gösterir. Belirli bir proje için iki farklı programlama dili kullanılabilir ama büyük ölçüde daha verimli olanda karar kılınacaktır.

Java, C, C++, Python, PHP ve JavaScript en bilinen programlama dilleridirler. Bu programlama dillerini kullanarak kaynak kodları oluşturabilirsiniz. Oluşturduğunuz kaynak kodunun bilgisayarda işlenmesini sağlarsınız. Bu görev için bilgisayarın programlama dilini makine diline çevirmesi gerekir.

Makine dili derleyicileri

Yazılımcı tarafından yazılan kaynak kodunu işleyebilmesi için bir çeviriye ihtiyaç vardır. Çeviriler yardımcı programlarla gerçekleştirilirler ve bu programlara derleyici adı verilir. Derleyici, kaynak kodunu bilgisayarın anlayabileceği bir dile çevirerek derler.

Bazen derleyici yerine yorumlayıcı kullanılabilir. Yorumlayıcı kaynak kodunu satır satır çevirerek ilerler ve kodu doğrudan uygulamaya alır. Kodun çevrilmesi işlemi bir derleyiciden çok daha hızlı bir şekilde gerçekleşir ama büyük miktarda işlem belleği gerekir.

Biçimlendirme dilleri

Biçimlendirme dilleri ayrıca yapısal diller olarak bilinirler. Siteler geliştirilirken kaynak kodları oluşturulur. Oluşturulan bu kaynak kodları programlama dili değil biçimlendirme dilidir ve HTML kullanılır. Biçimlendirme dili içeriğin nasıl yapılandırıldığını belirler.

HTML kodunu kullandığınız zaman başlıkları ve paragrafları tanımlayabilirsiniz. Kodları taşıyan bir HTML belgesi kendi başına bir program olarak kabul edilmez. Ancak HTML, JavaScript kodu gibi çeşitli programlama dillerini içerebilir.

Kaynak kodunun yapısı nasıl olur?

Kaynak kodu oluştururken belirli sınırlamalarla karşılaşırsınız. Bu sınırlamalar nedeniyle kaynak kodu oluştururken kullanacağınız bazı yapısal elementler vardır. Söz konusu elementler doğrultusunda kaynak kodunuza şekil verir ve onu kullanılabilir hale getirirsiniz.

• Komutlar (Commands): Temelde her şey talimatlara dayalıdır. Komutlar bir metni göstermek gibi çeşitli işlevlerden oluşabilirler.
• Değişkenler (Variables): Değişkenler bilgi ile doldurulan boşluklardır. Kaynak kodunun içinde atanmış olan çeşitli adlara sahiptirler. Böylece tekrar tekrar atıfta bulunmak mümkündür.
• Karşılaştırmalar (Comparisons): Çoğu programın yapısında "if ve then" şeması yer alır. Önerme mantığı ilkesine göre bir doğruluk değeri girilir ve bir çözüm tetiklenir.
• Döngüler (Loops): Sorgular bir kaynak kodundaki döngülerin temelini oluştururlar. Belirli bir değere ulaşılana kadar bir komut tekrarlanır.
• Yorumlar (Comments): Kod içindeki satırlara yorum yazılabilir. Yorumlar program tarafından dikkate alınmaz. Genelde diğer geliştiricilere not bırakmak için kullanılırlar.

Herhangi bir kaynak kodunun amacı bir sorunu çözebilmektir. Programcılar çözüm üretmek için program yazarlar. Birbirinden farklı iki programcı birbirinden farklı iki dil kullanarak aynı sorunu çözüme kavuşturabilirler. Önemli olan hangisinin daha işlevsel sonuca ulaşabileceğidir.