Kelebek Hastalığı (Lupus) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? Belirtileri Nelerdir?

Sistemik Lupus Eritematozu veya halk diliyle kelebek hastalığı, birden fazla organda görülebilen, kontrol altında tutulmaz ise vücutta ciddi hasarlara ve hatta ölüme yol açabilen tehlikeli bir hastalıktır. Kelebek hastalığı, adını hastanın yüzünde kelebeğe benzer kırmızı döküntülerin olmasından alır. Kesin bir tedavisi olmamakla birlikte hastalığın etkilediği organ ve yayılma sürecine göre birden fazla tıp branşı uzmanı tarafından takip edilmesi ve etkilerinin kontrol altında tutulması gerekmektedir.

Hastalığın neden kaynaklandığı bugün halen kesin olarak bilinmeyen kelebek hastalığı, kronik ve yayılmacı iltihaplı bir hastalıktır. Hastalık öncelikle bağışıklık sistemine saldırır ve iç organların işleyişini etkiler. Deri döküntüleri, eklem ağrılarına yol açtığı gibi ilerleyen noktalarda kalp, böbrek ve beyni de etkileyerek ölüme sebebiyet verebilir. 

Kelebek Hastalığı (Lupus) Neden Ortaya Çıkar? Genetik midir?

Aile bireylerinde ve soyda görülmüş olması, özellikle kadınların kelebek hastalığına yakalanma ihtimalini arttırır. Ayrıca alkol, sigara ve yoğun stresli yaşam da bu hastalığı tetikler. Tüm bunlara rağmen kelebek hastalığının kesin sebebi halen bilinmemektedir. 

Kelebek Hastalığı (Lupus) Neden Kadınlarda Daha Fazla Görülür?

Bazı viral enfeksiyonlar ve uzun süreli ilaç kullanımları, östrojen hormonunu tetikleyen tedavilerin kelebek hastalığına sebep olduğuna dair araştırmalar vardır. Hem kadın hem de erkeklerde bulunan ancak doğal olarak kadınlarda daha yüksek miktarda üretilen östrojen hormonu ile kelebek hastalığı doğrudan ilişkilidir. Her 100 kelebek hastasından 91’i kadın, 9’u erkektir. Araştırmalar, lupus hastalığı görülen erkeklerde de fazla östrojen hormonu bulunduğunu göstermiştir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Belirtileri Nelerdir?

Her hastada farklı organları hedef alabilen kelebek hastalığını, kişinin kendisinin fark etmesi uzun zaman alabilir. Bu nedenle ailesinde kelebek hastalığı (lupus) görülmüş kişilerin düzenli aralıklarla check-up yaptırmaları tavsiye edilir. Bununla birlikte kelebek hastalığı belirtileri arasında şunlar da olabilir:

• Yüz ve vücut derisinde kırmızı döküntü
• Sürekli eklem ağrıları ve uyku sonrası eklem tutulmaları
• Ağız içinde ve dudaklarda yaralar
• Baş ağrısı
• Solunum güçlüğü ve göğüs ağrıları
• Göz kuruluğu ve zaman zaman bulanık görme
• Kanlı idrar ve dışkı 

Kelebek hastalığının erkeklerde görülme oranı 1/10 iken, kadınlarda 9/10, bebek ve çocuklarda 1/50 oranındadır. Yani hastalık özellikle kadınları hedef almaktadır. Hastalığın ilerlemesi durumunda şu belirtiler görülebilir:

• İştahsızlık ve buna bağlı hızlı kilo kaybı
• Damarların cilt yüzeyinde belirgin hale gelmesi
• Sürekli yorgunluk ve heyecan halinde bayılma
• Vücudun alkol ve sigara toleransının düşmesi
• Kronikleşen baş ağrıları ve buna bağlı uykusuzluk  

Kelebek Hastalığı (Lupus) Tedavisi

Sistemik Lupus Eritematozu görülen hastalarda etkilenen organlara göre farklı disiplinlerde tedaviler uygulanır. Ancak hastalığın kesin bir tedavisi yoktur. Uygulanan tedaviler kelebek hastalığının yayılmasını yavaşlatmaya ve etkilerini kısmen gidermeye yöneliktir. Sadece erken dönemde teşhis edilebilen ve tedaviye başlanan hastalarda gündelik yaşamı etkilemeyecek seviyelere getirilebilmektedir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Ölüm Oranı Nedir?

Son derece agresif ve baskılaması zor olan kelebek hastalığı ölümcül kategoridedir. Ancak etkilenen organların desteklenmesi, düzenli ve doğru perhizlerin uygulanması ile hastalar, onlarca yıl yaşatılabilmektedir. 

Süreçte hastanın psikolojik destek alması ve stresten uzak bir yaşam sürmesi tedavinin etkilerini yükseltecektir. Kelebek hastalığında ölüm oranı 1950’li yıllardan bugüne %50 seviyelerinden %15’lere kadar çekilmiştir. Ülkemizde de kelebek hastalarına yönelik çalışmaları ile tanınan pek çok uzman hekim bulunmaktadır. 

Kelebek Hastalığı (Lupus) Bulaşıcı mıdır?

Kelebek hastalığı bulaşıcı değildir. Genetik yatkınlığı olan kişilerde görülme ihtimali daha yüksek olmakla birlikte kelebek hastası biriyle fiziksel temas, aynı havayı soluma, yeme-içme, cinsel birliktelik vb. yollarla hastalığa yakalanmazsınız. 

Kelebek Hastaları Gebe Kalabilir mi? Gebelik Riskleri Nelerdir?

Gebe kalınması, kelebek hastaları için büyük bir risktir. Organları etkileyen bu hastalık, gebelik döneminde vücuda normal süreçten çok daha fazla zarar verebilir. Çiftler, eğer çocuk sahibi olmak istiyorlarsa doktorlarının onayı ile hastalığın etkilerinin stabilize edildiği dönemde gebe kalmalıdırlar.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Anneden Bebeğe Geçer mi?

Yüzde 90 oran ile kadınlarda görülen lupus hastalığının ana sebebi genetik aktarımdır. Çiftlerin bunu bilerek çocuk yapmaları gerekir. Doğacak çocuğun cinsiyetine bağlı olarak çocukta kelebek hastalığı görülme ihtimali değişir. Anneden kız çocuğuna aktarım ihtimali %12, erkek çocuğuna aktarım ihtimali %0.3 dolaylarındadır.

Kelebek Hastalarının Dikkat Etmesi Gereken Konular

Tamamıyla tedavisi olmayan kelebek hastalığı, ilaç tedavisi ve doktor tavsiyelerinin harfiyen uygulanması ile kontrol altına alınabilir. Kelebek hastaları şunlara dikkat etmelidir:

• Hassas ciltleri nedeniyle güneş ışığından korunmalı
• Ağır ve yorucu işler yapmamalı
• Strese sebebiyet veren durum ve işlerden uzaklaşmalı
• Sebze ağırlıklı bir diyet uygulamalı
• Tansiyon ve kan değerlerini düzenli kontrol etmeli
• Alkol toleranslarının düşük olması nedeniyle mümkünse hiç alkol kullanmamalı
• Sigara, nargile, elektronik sigara kullanımından kesinlikle kaçınmalı, içilen ortamlarda bulunmamalı
• Tozlu ve kirli ortamlarda bulunmamalıdır.

Kelebek Hastalığı (Lupus) ile Sağlıklı Bir Yaşam Sürdürülebilir mi?

Zor bir hastalık olmasına rağmen kelebek hastalığı ile olağan bir yaşam sürdürmek mümkündür. Ancak hastanın bu konuda ciddi bir irade göstermesi ve beslenme, egzersiz, düzenli ilaç kullanımı konularında şaşmaz bir plan uygulaması gerekir. Kelebek hastalığını en olumsuz etkileyen durum, beslenme alışkanlıklarıdır. Günümüzde market ve restoranlarda sunulan gıdaların %90’ı işlenmiş veya hormonlu gıdalardır. Lupus gibi karaciğer, böbrek, kalp ve kan dolaşımını hedefleyen bir hastalığa sahip iken bu gıdaları tüketmek ölümcül noktalara sürükleyebilir. 

Bu nedenle kelebek hastalığı teşhisi konmuş kişiler, beslenmede organik tarım ürünlerine ve glutensiz, işlenmemiş gıdalara yönelmelidirler. Bunların yanı sıra alkol ve sigaradan uzak, stressiz bir iş ve ev hayatı ile gayet sağlıklı ve güzel bir hayat sürdürebilirler.