Yer İmleri
Yer imleri (İngilizce: bookmarks), web tarayıcılarında ileride yeniden kolayca erişim sağlamak için web adreslerinin(URL) kayıt edildiği özelliktir. Web tarayıcılarındaki yer imleri, kullanıcının sıklıkla ziyaret ettiği/edeceği web sayfalarına basitçe giriş yapmasını sağlayan araçtır. Kullanıcı, yer imleri ile tarayıcı dışı kayıt araçlarına(Metin Belgesi vb) ihtiyaç duymadan kolayca tekrar erişmek için web adreslerini kayıt altına alabilir.
Yer imleri, Kelime İşlemci terimi olarak da kullanılır. Elektronik yazı makinelerinde kelime işlemci kullanılarak açılan dosyalarda yer belirtmek içinde yer imi işlemi/tanımlaması kullanılır.
Yer imleri ilk kez 1993 yılında kullanıcıya sunulan Mosiac web tarayıcısında “Hotlists”(Türkçe: Sıcak Liste) adıyla yer almıştır. Bu isim Opera web tarayıcısının önceki sürümlerinde de kullanılmıştır. Ancak zaman içerisinde bu isim yerini yer imlerine bırakmıştır.
Yer imleri yerine farklı isim kullanan bazı web tarayıcıları halen bulunmaktadır. Bu web tarayıcıları arasında en yaygın bilinenleri “Internet Explorer” ve “Microsoft Edge” tarayıcılarıdır. Microsoft web tarayıcılarında yer imleri yerine “Sık Kullanılanlar” kullanılır ve tarayıcı menülerinde bu şekilde yer alır. Microsoft tarayıcılarının yaygın kullanımı sık kullanılanların yer imleri için eş anlamlısı olarak kabul edilmesini sağlamıştır.
İnternet yer imi
Yer imleri, tüm web tarayıcılarında bulunur. Yer imi, web tarayıcılarında kayıt altına alınan web sayfası URL’leridir. Yer imi oluştururken URL yerine isim atanabilmektedir. Böylelikle web sayfalarına yer imleri üzerinden web sayfası adresi yerine, isimle giriş yapılabilmektedir.
Yer imlerine web tarayıcısı menüsünden erişilir. Ayrıca web tarayıcıların üst panelinde “Yer İşaretleri Çubuğu” veya “Yer İmleri Çubuğu” özelliği bulunur. Hızlı erişim için yer imlerinde kayıtlı web adresleri burada görünür. Yer işaretleri çubuğu kullanıcı alışkanlıklarına/isteklerine göre düzenlenebilir yapıdadır.
Tüm web tarayıcılarının yer imleri listesi yönetimini sağlayan yerleşik aracı bulunur. Web tarayıcılarda yerleşik yer imi yöneticine ek, yer imi yöneticisi uzantısı veya eklentisi de bulunmaktadır. Yer imlerinde kayıt edilecek web adresleri, klasörler altında düzenlenebilir.
Masaüstü web tarayıcılarında oluşturulan yer imleri, tarayıcının mobil versiyonlarında da kullanılabilir. Bu işlem tarayıcıda oturum hesabı açılmasını gerektirir. Oturum açık olduğu sürece “senkronizasyon” veya “eşitleme” yapılmalıdır. Bu işlemle mobil ve masaüstü gibi tüm platformlarda ilgili güncel yer imleri listesine erişim sağlanır. Ayrıca diğer tarayıcı ayarları da bu işlemle platformlar arasında taşınır.
Mozilla 2004 yılında live bookmarks(Türkçe: Canlı Yer İmleri) adında bir proje başlatmıştır. Canlı yer imleri, standart yer imlerinin weblog ve haber siteleri tarafından sağlanan RSS beslemeleri ile sürekli güncellenen versiyonudur. Ancak canlı yer imleri özelliği 2018 yılında Mozilla tarafından sonlandırıldı.
Sosyal yer imi
Sosyal yer imleri, web kaynaklarının birleştirilmesi ve yer imlerinin bir bilgisayardan/tarayıcıdan bağımsız şekilde depolamayı sağlayan, kullanıcılar için erişebilirliği kolaylaştıran bir araçtır. Web tabanlı yer imi hizmetleri(iCloud Yer İmleri, Google Yer İşaretleri, Digg vb.) ile kullanıcıların yer imlerini her yerden ve uzaktan erişim olanağı sağlayan web sunucusuna kayıt imkanı sağlamaktadır.
Yer imleri kayıt yeri
Yer imleri web tarayıcısı menülerinde yer almaktadır. Web sayfalarının adresleri yer imlerine kaydedildiğinde kullanıcı bilgisayarında saklanır. Yer imleri listesinin depolama işlemi, tarayıcı sürümüne ve üzerinde çalıştığı işletim sistemine(Windows, MacOs, Linux) farklılık gösterir. Örneğin; Windows işletim sisteminde çalışan web tarayıcıları yer imlerini genellikle kullanıcı bilgisayarındaki Windows C sürücüsünde yerel bir dosyada depolar.
Netscape ve Mozilla Firefox gibi özgür ve açık kaynaklı kodlu web tarayıcıları yer imleri depolama tek HTML kodlu “bookmarks.html” dosyasında kaydeder. Böylelikle platformların “dijital dünyadaki özgürlük” ilkelerine uygun şekilde yer imlerinin yayımlanmasına/basılmasına izin verir. Ayrıca farklı platformlar arasında çalışabilirlik kazanır. Kayıt dosyalarında tarayıcı dışında yapılmak istenen tüm düzenlemeler, HTML düzenlemesi gerektirir.
Mozilla Firefox güncel sürümünde yer imleri saklama işlemi “tarayıcı geçmişi”, “tarayıcı çerezleri” ve “tarayıcı tercihleri” ile bir arada SQLite biçiminde gerçekleştirilmektedir.
Internet Explorer ve Microsoft Edge tarafından “Sık Kullanılanlar” orijinal bağlantı adı ve dosya uzantısı(Örn: “Anasayfa.URL”) ile isimlendirilir ve ayrı dosyalar halinde depolanır. Tarayıcıdaki sık kullanılanların alt dizinleri için klasör adları benzersiz olmalıdır.
Web tarayıcılarında bulunan “Yer İmlerini Dışa Aktar” desteğiyle, tüm yer imleri dosya olarak bilgisayara indirilir. İndirilen yer imleri dosyası, yeni bir web tarayıcısına “Yer İmlerini İçe Aktar” seçeneğiyle yüklenebilir.
