Haşimato

Haşimato (hashimoto) veya kronik otoimmün tiroiditi, yanlışlıkla hücrelere ve organlara saldıran bağışıklık sisteminin arızalanmasıyla bağlantılı bir durum olan otoimmün bir hastalıktır. Ciddi bir otoimmün hastalık olan haşimato hastalığında bağışıklık sistemi, sağlıklı hücrelere saldırır ve tiroid salgısını azaltır. Bu hastalıkta vücut, tiroid bezini ortadan kaldırmak için büyük miktarlarda anti-tiroglobulin ve anti-TPO antikorları üretir. 

Antikorlar, tiroid bezine bağlanır ve hücreleri yok etmeye başlar. Aynı zamanda tiroid bezinde çok sayıda enflamatuar hücre birikerek tiroid hücrelerine zarar verir ve tiroid hormonunu azaltır. Tiroid bezi kasılır ve yeterli hormonları sentezleyemez. Bu da hormon eksikliğine neden olur. 

Hastalığın ilk aşamalarında hasta, hafif guatrdan muzdariptir, kan hormonları TSH, T3, T4 normaldir. Ancak anti-TPO antikorları yüksektir. Hastalık ilerledikçe, hafif bir tiroid hormonu eksikliği gelişir ve tiroid fonksiyon bozukluğuna dönüşür.

Haşimato hastalığının belirtileri nelerdir?

Haşimato hastalığının klinik bulgusu yoktur ve gözlenen semptomlar hastalığa özgü değildir. Kilo alımı, kabızlık, ses değişiklikleri, koyulaşma, halsizlik, hafif soğuk algınlığı ve kuru cilt gibi belirtiler yaygındır. Ancak bu belirtiler birçok hastalıkta ortaya çıkmakta ve teşhis konulmasını zorlaştırmaktadır. Bunlara ek olarak haşimato hastalığının diğer belirtileri şunlardır:  

• Düzensiz adet 
• Dil gelişimi 
• Aşırı duyarlılık 
• Depresyon 
• Anoreksiya (iştah sorunu) 
• Açık ten rengi 
• Gözlerin ve yüzün altında şişlik 
• Yavaş konuşabilme 
• Konsantrasyon kaybı 
• Unutkanlık ve bradikinezi 
• Düşük kalp hızı

Hastalık ilerledikçe kanda sodyum eksikliği, cinsel istekte azalma, memeden süt gelmesi, uyku apnesi, karpal tünel sorunu, akciğerlerde ve kalp zarında sıvı tutulması görülür. Genel olarak haşimato hastalığı olan kişilerde yüksek kan kolesterolü vardır ve kardiyovasküler hastalığa neden olabilir. Bu hastalığın bazı ileri vakalarında karında, akciğerlerde ve perikartta (kalp zar çeperi) sıvı birikebilir.

Haşimato hastalığının nedenleri nelerdir?

Haşimato hastalığının kesin nedeni bilinmiyor. Ancak bu hastalık sigara içenlerde, gebelerde ve aile öyküsü olanlar gibi bazı risk gruplarında daha sık görülüyor. Tip 1 diyabet, lökoplaki, romatoid artrit, pernisiyöz anemi, çölyak hastalığı, addison hastalığı ve hepatit gibi otoimmün hastalıkları olan kişiler haşimato hastalığı için risk altındadır.

Kadınların haşimato hastalığına yakalanma olasılığı, erkeklerden yaklaşık sekiz kat daha fazladır. Her yaşta ortaya çıkabilen bir durumdur, ancak daha çok genç ve orta yaş gruplarında görülür. Tekrarlayan düşük ve ölü doğum yapan kadınların, prolaktin düzeyi yüksek, kolesterolü yüksek olan kadınların ve açıklanamayan anemisi olan kadınların olası bu hastalık için tarama yapmaları önerilir. 

Tanı yöntemleri

Haşimato teşhis süreci, genellikle rutin muayeneler sırasında veya saç dökülmesi gibi nedenlerle hasta doktora gittiğinde TSH ve tiroid hormon düzeylerinin incelenmesi ile başlar. Doktor, tıbbi geçmişi ve fizik muayeneyi yaptıktan sonra bu hastalıktan şüphelenirse birkaç test daha ister. Önce kandaki TSH, T3 ve T4 hormonlarına bakılır. Tiroid bezinin yapısı ve boyutu üzerinde bir ultrason taraması yapılır. En önemli ayırıcı tanı, kandaki yüksek düzeyde anti-TPO ve anti-tiroglobulin antikorlarıdır. 

Bu testler, hastalığın hem teşhisinde hem de evresinin belirlenmesinde kullanılır. Başlangıçta antikorlar yüksektir, ancak hormon seviyeleri normaldir. Hormon seviyeleri, zamanla değişebilir. 

Haşimato hastalığının tedavi yöntemleri nelerdir?

Haşimato hastalığı tedavisi için genel olarak ilaçlar kullanılır. Düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve ilaç kullanımı tedavinin başarısını arttırır. Kan testlerinde hormon seviyeleri fark edilmezse doktorlar, düzenli beslenme ve egzersize ek olarak hastalığın seyrini takip eder. 

Hipotiroidi belirtileri tespit edilirse bu hastalık için levotiroksin de dahil olmak üzere uygun ilaçlar tavsiye edilir. Bu ilaçlar, genellikle aç karnına alınan tabletler şeklinde, tiroid bezini taklit eden sentetik tiroid hormonlarıdır. Bu ilaçlar, ömür boyu kullanılabilir. Çünkü bağışıklık sistemi, zararlı hücrelerin vücuda saldırmasını engelleyemez. İlaç, 6 ile 8 hafta kullanıldıktan sonra tekrar kan tahlili yapılarak hastaya uygun ilaç dozu belirlenir. 

Haşimato hastalığında diyet

Doğru ve dengeli beslenmek, tercihen aerobik türde (koşmak, bisiklete binmek, tempolu yürümek) düzenli fiziksel aktivite yapmak ve olumlu bir tutum sürdürmek çok önemlidir. Haşimato hastalığında diyet, belirleyici bir rol oynar. Tüketimi sınırlandırılması tavsiye edilen yiyecekler şunlardır:

• Süt ürünleri: Bunlar, tiroid bezinin aktivitesini yavaşlatan bir mineral olan kalsiyum açısından zengin besinlerdir.
• Glüten (ekmek, makarna, bisküvi, unlu mamüller): Birkaç çalışma, glüten içeren tahılların tüketimi ile tiroid fonksiyon bozukluğu arasında bir ilişki olduğunu göstermiştir.
• Kahve: Tiroidi aşırı uyarma etkisine sahip kafein içerir.
• Soya: İyot metabolizmasına müdahale eder.
• Basit şekerler: İnsülin kontrolü üzerinde çalışarak ve genel inflamasyonu azaltarak, enerji tüketiminin düzenlenmesini yeniden dengelemek mümkündür.
• Brokoli, şalgam, lahana, Brüksel lahanası: Tiroid fonksiyonlarını engelleyebilen anti-besinler içerir.

Bununla birlikte, diğer otoimmün hastalıklarda olduğu gibi omega 6 yağ asitlerini ( vücutta iltihaplanmayı teşvik eden maddelerin sentezini kolaylaştırabilir), yani esas olarak tohum yağlarını içeren gıdaların tüketiminin azaltılması önerilir. Özellikle et ve süt ürünlerinden elde edilen doymuş yağların alımı da kontrol altında tutularak dokuların iltihaplanma seviyesini kötüleştirebilecek diğer faktörler ortadan kaldırılır.

Bunun yerine uzmanlar, antioksidanlar ile iltihaplanmaya karşı koyabilen diğer maddeler açısından zengin sebzeleri ve omega 3 yağ asitleri açısından zengin yiyeceklerin tercih edilmesini tavsiye ediyor:

• Keten tohumu ve yağı
• Fındık
• Kabak çekirdeği
• Soya fasulyesi
• Lüfer vs.