SSD

SSD, bir depolama birimi. Açılımı solid-state drive yani katı hâl sürücüsü. HDD’lere göre daha yüksek hızlarda depolama imkanı sunuyor. Çeşitleriyle bilinen SSD’ler, sunduğu özelliklerle HDD’lerin bazı özelliklerine göre daha faydalı.

Son yıllarda yaygınlaşmaya başlayan SSD, önceleri düşük depolama alanlarına sahipti. Bu da depolama biriminin daha çok işletim sistemi kurmak için kullanılmasına sebep oluyordu. Bunun yanı sıra bazı temel uygulamalar kuruluyordu. Daha da gelişen SSD’lerin boyutları zamanla arttı. SSD’ler artık işletim sistemi ve uygulamaların hızlı açılması için tercih ediliyor. HDD’ler ise günümüzde daha çok arşiv amaçlı kullanılıyor.

SSD özellikleri

SSD’nin birçok özelliği karşımıza çıkıyor. Özet geçmek gerekirse şu detayları madde madde paylaşabiliriz:

• HDD’ye göre daha yüksek hız
• Kendine özgü depolama prensibi
• Daha kompakt bir tasarım, daha az yer kaplama
• Hata ihtimalinin daha düşük gerçekleşmesi

Performans

SSD’ler, performans açısından HDD’lere göre daha iyi olanaklar vaat ediyor. SSD’nin önde olma sebeplerinden birisi hızının yüksek olması. SSD, HDD’ye göre kat kat daha hızlı bir aygıt. HDD, saniyede 150 MB’a kadar ulaşırken SSD, saniyede GB’larca veri aktarabilir. Burada önemli olan husus SSD’nin türü ve bağlı olduğu port. Örneğin SATA 3 SSD, saniyede en yüksek 550 MB hıza ulaşır. NVMe SSD ise saniyede birkaç GB veri aktarımı yapar.

Depolama

Katı hâl sürücüsünde veriler, yarı iletken hücrelerde depolanıyor. Bu hücreler, 1 ile 4 bit arasında değer alıyor. 1 bit hücreler, en güvenilir hücreler olmakla birlikte hız bakımından da daha başarılı. Tabii bu tür bir hücre yapısı, fiyat bakımından da oldukça pahalı.

SSD’ler, RAM’lerle aynı mantıkla çalışır. Bir veriye erişirken mikroçipe paralel olarak bağlanılır. Bu bağlantı sonucunda istenilen veriye eş zamanlı olarak ulaşılır. Bu da daha iyi performans sunar.

Tasarım

Katı hâl sürücüsü, hard diske göre daha ince bir dizayna yer veriyor. Hard diskler, mekanik yapıda olmakla beraber içerisinde daha karmaşık bir düzene sahip. Katı hâl sürücüleri ise kompakt yapıda olup sade bir düzenle karşımıza çıkıyor.

SATA 3 SSD, kutu gibi oldukça küçük yapıda bulunur. M2 ve NVMe SSD ise kart gibi uzun ve ince yapıdadır. PCI-E türü SSD’lerde ise ekran kartı benzeri bir görünüm bizleri karşılar.

Daha düşük hata olanağı

Katı hâl sürücüleri, daha düşük hata imkanına yer veriyor. Hard disk kullanırken daha dikkatli olmak gerekiyor. Çünkü hard disklerde bad sector olma ihtimali mevcut. HDD’ye mıknatıs yaklaştırmak veya elektrik kesintisi bile bad sectoru tetikleyebilir. HDD’nin hasar alması da bad sector oluşumunu etkiler.

Katı hâl sürücüleri, bu gibi durumlara karşı daha dayanıklıdır. Bu disklerde her ne kadar bad sector görünse de daha nadir karşılaşılır. Bu donanım, özellikle hard disklere göre daha dayanıklı yapısıyla öne çıkar.

SSD ne işe yarar? Çalışma prensibi

SSD, verilerin depolanması için kullanılır. İşletim sistemi, bu verileri işleyen bir yapı. SSD üzerinden istenilen veriye nasıl ulaşılıyor? Bunun için adresleme yöntemi kullanılıyor. Adresleme yöntemi, adres defteri gibi düşünülmeli. Bir veriye ulaşmak için o verinin adresi burada yazar. Sonrasında verinin olduğu adrese erişilir.

Depolama birimi, öncelikle işletim sisteminden komut alır. Tabii komut, öncesinde işlemciye gider. Sonra diske yansır. Komut, diske geldikten sonra gerekli adrese erişilir. Ardından veri yazma veya okuma işlemi yapılır. İşlem tamamlandıktan sonra işletim sistemine çıktı olarak bilgi gönderilir.

SSD çeşitleri

SSD, 4 farklı çeşidi ile biliniyor. Bunlar SATA, PCI-E, NVMe ve M2 olarak yer alıyor.

SATA

SATA katı hâl sürücüsü, anakartın SATA bağlantısına takılan bir depolama aygıtı. SATA 3 teknolojisi, saniyede maksimum 550 MB civarı hıza ulaşabiliyor. Bu bağlamda SATA disklerin de hızı en yüksek 550 MB oluyor. En yavaş SSD olsa da HDD’ye göre 3,5 kat daha hızlı.

PCI-E

PCI-E sürücüleri, ekran kartlarına benzemesiyle dikkat çeken bir yapıya sahip. Tabii her PCI-E diski ekran kartına benzememekte. Bazıları daha ince yapıda bulunuyor. Bu tür porta takılan SSD’ler, farklı boyutlarda yer alıyor. Bildiğiniz üzere PCI-E portları kısa ve uzun halde bulunur. Uzun halde bulunan portlar daha yüksek hız sunar. PCI-E, yüksek hızlar vaat ettiği için saniyede birkaç GB veri aktarımı mümkün olur. Disk, bu porta dikey veya yatay bir şekilde takılır.

NVMe

NVMe, tek çıkıntıya sahip olan portuyla müşterileri karşılayan bir disk. Hızlı bir depolama protokolü olan NVMe, muazzam performans vaat etmekte. Hızlı SSD arayanlar için NVMe, fiyat açısından da oldukça uygun.

M2

NVMe teknolojisine benzeyen M2, 2 çıkıntıya sahip porttan oluşuyor. NVMe kontrolcüsü olmadan çalışan M2, SATA’ya göre daha yüksek hıza sahip. Bu tür donanımlar M2 yuvasına veya PCI-E portuna bağlanır. Genellikle yatay olarak takılır. Yani M2, anakarta yatırılır.

Tarihi

Tarihin ilk yarı iletken depolama ürünü 1978’de üretildi. Tabii o dönemde henüz günümüz anlamıyla SSD’ler kullanılmıyordu. Bu dönemde 45 MB için 400.000 dolar para ödeniyordu. Şunu da belirtmek gerekiyor ki o dönemde 40 MB, büyük bir alandı.

1980’lerin sonuna doğru DRAM tabanlı diskler geliştirilmeye başlandı. DRAM tabanlı diskler sayesinde verilere rastgele bir şekilde erişilebiliyordu. Yani istenilen veriye hemen ulaşılıyordu. Bu da hız sağlıyordu.

1980 yılında ilk flash bellek üretildi. Flash belleğin üretilmesiyle beraber uzmanlar, bu belleklerin gelecekte sabit disklerin yerini alacağını düşündü. Öyle de oldu. Katı hâl sürücülerinin temeli flash bellekler idi. 1991 yılına gelindiğinde 20 MB boyutunda flash bellek tabanlı SSD üretildi. Bu diskin fiyatı ise 1.000 dolar olarak duyuruldu. 1998 yılına gelindiğindeyse 2,5 inç ve 3,5 inç SSD’ler ortaya çıktı.

2009 yılına kadar bu teknoloji, hızlı bir şekilde gelişme kaydetti. 2009 yılında dünyanın ilk 1 TB SSD’si duyurulmuş oldu. Ayrıca bu aygıt, PCI-E x8 portunu kullanıyordu. Diskin hızı ise saniyede 700 MB’a ulaşıyordu.

Kısa kısa bilgiler vermeye devam edersek 2016’da saniyede 10 GB hıza ulaşıldı. 2018 yılında ise ilk 100 TB kapasiteli depolama birimi ortaya çıktı. 2019 yılına gelindiğinde katı hâl sürücülerinin saniyede 15 GB hıza ulaşıldığı görülüyor. Ayrıca maliyet düşüşü sebebiyle bu durum fiyatlara olumlu yansıyor. Günümüzde SATA, M2, NVME ve PCI-E SSD’ler yer alıyor.

SSD ve HDD arasındaki fark nedir?

SSD ve HDD arasındaki en önemli fark hız olmakta. Müşteriler, genellikle yüksek hız sebebiyle katı hâl sürücüsü tercih ediyor. HDD’ler en yüksek saniyede 150 MB hıza ulaşır. SSD’lerde bu hız en düşük 550 MB olurken birkaç GB’a kadar ulaşır. Tabii günümüz diskleri için bu geçerli. Eski katı hâl sürücülerinin hızları daha düşüktür.

HDD ve SSD arasındaki en önemli farklardan birisi maliyet. SSD, maliyet açısından daha pahalı bir depolama birimi. HDD ise daha ucuz bir ürün. Bütçesi düşük olan müşteriler, genellikle düşük boyutta SSD alır. Bununla beraber yüksek boyutta HDD’ye de yer verir. Bu durum, işletim sisteminin daha hızlı yüklenmesi anlamına geliyor. Bunun yanı sıra kalan alana da uygulamalar kurulabilmekte.

Bu iki disk arasındaki bir diğer fark gürültü. HDD, ses çıkaran mekanik bir disk. Hard diskler, manyetik parçalara sahip olduğu için sesli çalışır. Katı hâl sürücüsü ise sessiz çalışan bir depolama birimi. RAM’lerin çalışma şekline benzer olarak çalıştığı için gürültü oluşturmaz.

2 disk arasındaki önemli farklardan birisi de dayanıklılık. Dayanıklılık açısından karşılaştırma yaparsak SSD daha ön planda. Katı hâl sürücüsü, hard diske göre darbelerde daha başarılı. Çünkü içerisinde hareketli parçalar bulunmuyor. Ayrıca bu tür disklerde bad sector oluşumu, HDD’ye göre daha zor. Özetle yeni nesil diskler, daha güvenli çalışma biçimi sunuyor.

Her iki diski ayıran farklardan birisi depolama kapasitesi. Yakın zamanda HDD’ler daha yüksek kapasiteye sahipti. Günümüzde artık yeni nesil diskler, 100 TB alana ulaştı. Hard diskler ise tek aygıtta en yüksek 22 TB kapasiteye yer veriyor.

Bu iki disk arasındaki önemli farklardan birisi de verilerin korunması ile alakalı. Eski nesil disklerde veriler, elektrik verilmese dahi yıllar boyunca korunur. Bunun için kuru bir ortam ve düşük sıcaklık yeterli. Katı hâl sürücüleri ise elektriksiz olarak depolandığında 2 yıl içerisinde bozulmaya başlıyor. Tabii her geçen gün bu tür diskler gelişiyor ve bunların önüne geçiliyor. Sonuç olarak HDD’ler, arşivleme için daha uygun.

HDD ile SSD arasındaki farklardan birisi de ağırlık olarak açıklanıyor. Ağırlık bakımından SSD daha hafif. HDD, mekanik parçalarla beraber ağır bir donanım. Katı hâl sürücüsü ise elektronik kart biçiminde olduğu için oldukça hafif. Özetle yeni nesil diskler, daha az yer kaplıyor ve daha hafif.

HDD mi yoksa SSD mi tercih edilmeli?

Bu durum tamamen kişinin ihtiyaçlarına bağlı bir olay. Burada önemli olan kriterler arasında hız yer alıyor. Eğer işletim sisteminin hızlı olması yeterli ise düşük boyutta bir SSD alınmalı. Buna ek olarak yüksek boyutlu HDD tercih edilmeli.

Bir diğer kriter uygulamaların açılma hızı ve oyunların performansı. Eğer yükleme süreleri önemseniyor ise SSD kapasitesi daha yüksek tutulmalı. HDD ise arşiv amaçlı yani kişisel dosyalar için kullanılmalı. Tabii eğer katı hâl sürücüsünün yeteceği düşünülüyor ise yalnızca bu disk alınmalı.

Kaç GB SSD almalı?

Katı hâl sürücüsü alırken boyutuna önem gösterilmeli. Eğer işletim sistemi kurulacak ise 120 GB SSD yeterli olacaktır. Birkaç temel uygulamanın da hızlı yüklenmesi isteniyorsa 240 GB SSD önerilir. Eğer oyunlar da hızlı yüklensin istenir ise daha yüksek boyutlu sürücüler alınmalı. Kaç GB boyutu olacağı oynanacak oyunlara göre karar verilmeli.

SSD’nin ömrü kaç yıl?

SSD’lerin ömrü hakkında kesin bir bilgi sunulamaz. Çünkü her modelin farklı garantisi yer alır. Hem HDD’ler hem de SSD’ler uzun ömre sahiptir. HDD’ler için genellikle 11 yıla kadar ömür biçilir. SSD’ler için ise 10 yıl kadar bir ömür açıklanıyor. Tabii bu kullanıma bağlı olarak değişkenlik gösterir. Daha kısa veya daha uzun süre çalışan diskler de yer alıyor.

Buna ek olarak disklerin ömrü veri yazma ve okuma miktarlarıyla da açıklanır. Örneğin bir diskin ömrünün 1 PB olduğunu varsayalım. Diskte 1 PB’a kadar veri işlendiğinde disk, ömrünü doldurmuş olur. Yapılan bazı testlerde vaat edilen ömrü aşan diskler de mevcut.

SSD bilgisayar hızlandırır mı?

Katı hâl sürücüsü, bilgisayarı hızlandıran bir donanım. Eğer bir bilgisayarda HDD mevcut ise ve SSD’ye geçilirse bu fark anlaşılır. SSD’ye geçme işleminin ardından işletim sistemi, SSD üzerine kurulmalı. Bu sayede işletim sistemi daha hızlı açılır. Bu durum, aynı zamanda bilgisayardaki hizmetlerin de hızlanmasını sağlar.

Şu ek bilgiyi de verelim: Uygulamaların hızlanması için uygulama, katı hâl sürücüsüne yüklenmeli. Bu sayede uygulamadan en iyi verim alınır. Özellikle hızlı olması gereken uygulamalar, yeni nesil diske yüklenmeli.

Neden SSD almalıyım?

SSD almak için birçok neden mevcut. Bunlardan birisi hız. Hızlı bir işletim sistemi ve uygulamalar için SSD alınmalı. Bir diğer sebep dayanıklılık. Az önce de bahsedildiği gibi katı hâl sürücüsü, daha dayanıklıdır. Ayrıca daha az yer kaplar. Kapasite bakımından da daha yüksek alanlar sunar. Tabii maliyetinin yüksek olması dezavantaj olsa da genel olarak avantajlıdır. Sonuç olarak hızlı sistem isteyenler bu depolama ürününü almalı.

Oyun oynamak için HDD mi yoksa SSD mi?

Günümüz oyunları artık daha çok yer kaplıyor. Ayrıca büyük boyutlu dosyaların yüklenmesi ile yükleme süreleri de artıyor. Bu doğrultuda yeni nesil oyunlar için SSD şart olmaya başladı. Katı hâl sürücüsü sayesinde oyunun yükleme sahneleri daha kısa sürecek. Bu da zamandan tasarruf sağlayacak. Çok beklemek istemeyenler için katı hâl sürücüsü gerekiyor. Yeni nesil sürücüler, özellikle boyutu büyük oyunlarda önemli faydalar sağlıyor.