Blockchain

Blockchain, bloklar şeklinde kayıt tutulan verileri merkeziyetiz bir şekilde işleyen dağıtık ağ yapısıdır. Blockchain nedir sorusu son yıllarda teknoloji dünyasında sıkça merak edilen konuların başında gelmektedir. 

Blockchain  Anlamı Nedir?

Blockchain, blok zinciri ya da blokzincir olarak adlandırılan teknolojinin anlamı blok şeklinde kayıt tutulan, değiştirilemeyen kriptografi ile güvenli hale getirilen sürekli büyüyen büyük defterdir. Bu teknolojisi sayesinde blok ağındaki verilerin kaydedilmesi ve takip edilmesi kolaylaşır. Birbirine zincir halinde bağlı bu bloklar dağıtık halde veri tabanında kayıtlı bulunan büyük defterlerin işlemlerini şifreler ve kullanıcılarına bu sayede kolaylık sunar.

Blockchain Kısaca Nedir?

Blok Zinciri sunduğu kolaylık ve güvenlik risklerini minimize etmesi sayesinde birçok alanda kullanılabilir bir teknoloji haline gelmiştir. Blok zinciri kavramını maddeler halinde kısaca açıklamak gerekirse şu şekilde sıralanabilir;

• Kriptografi tekniklerini modern bir biçimde kullanılır,
• Verilerin izlenmesini ve kaydedilmesini kolaylaştırır,
• Kayıtlar değiştirilemez ve geri alınamaz bir biçimde geleneksel teknolojiden uzak şekilde tutulur,
• Şifreleme yöntemlerinin dayandığı güçlü altyapı sayesinde güvenlidir,
• İşlemler bloklar halinde dijital büyük defterlerde işlenir,
• Bu defterler birbiri ardına gelen zincirler şeklinde bağlanır ve şifrelenir,
• Verilerin işlenmesinde ve kaydedilmesinde akıllı sözleşmeler kullanılır,
• Sürekli büyüyen bir yapıya sahiptir.

Blockchain Kelimesi Türkçede Nasıl Yazılır ve Kullanılır?

Block kelimesinin Türkçe karşılığı bloktur yani verilerin listelendiği tabloların bloklar halinde sınıflandırılması ya da sütunlar halinde dizilmesi anlamından gelir. Chain ise zincir anlamını taşır yani salt anlamı ile birbirine halkalar halinde sımsıkı geçmiş olan parçaları ifade eder. Türkçede blockchain kelimesi nasıl yazılır?

• Blok Zincir
• Blokzincir
• Blok Zinciri
• Blokzinciri
• Blockchain

şeklinde farklı kullanımları mevcuttur. Her bir yazımının kullanımı doğrudur.

Blockchain Tarihçesi Hakkında Bilinmesi Gerekenler Nelerdir ve Mucidi Kimdir?

Blok zinciri kavramı ilk defa 2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafından kavram olarak ortaya çıkmıştır. Adından sıkça söz ettiren Satoshi Nakamoto kimdir? Satoshi Nakamoto, double spending olarak bilinen yani dijital bir paranın çift harcana bilirliği ve tahrif edilebilirliği konusunu çözerek kripto para ağında, Bitcoin’i ilk defa kullanan ve bu sorunu çözen bir kişi ya da bir gruptur. Ancak her ne kadar bu kavram ilk defa net bir şekilde 2008 yılında yayılmaya başlasa da aslında 1991 yılında Scott Stornetta ve Stuart Haber tarafından güvenli blok zincir teknolojisinin temelleri atılmıştır. Sonraki yıl ise bu tasarımlarını geliştirerek belgelerin toplanması konusunda verimliliği arttıran bir model sunmuşlardır. Blok zinciri ilk defa 1991 yılında başlayan bu çalışmalar ile ortaya çıkmıştır.

2014 yılında The Economist dergisinde Blockchain 2.0 kavramı kullanılmıştır. 2016 yılına gelindiğinde Bitcoin blok zinciri 50 GB kapasiteye ulaşmış ve Satoshi Nakamoto tarafından kendi makalesinde blok zinciri her ne kadar bir arada kullanılmamış da olsa ayrı ayrı kullanılan bu iki kelime tek bir kavram olarak meşhurlaşmıştır: Blok Zinciri. 2016’da IBM tarafından Blockchain araştırmaları ile alakalı Singapur’da bir araştırma merkezi kuruldu ve yine aynı yıl Rusya Federasyonu tarafından Blockchain 2.0 ile ilgili bir proje duyurusu yapıldı. Bu yıl içerisinde gerçekleşen diğer çalışmalar ile tüm dünyada popüler hale geldi: Dünya Ekonomik Forumu’nun gündeme alması, Accenture PLC’nin araştırmasına dahil etmesi ve Global Blockchain Forumu’nun oluşturulması.

Blokzinciri Aşama Aşama Tarihçesi ve Gelişimi

• 1991 - Scott Stornetta ve Stuart Haber - güvenli blok zincirin temellerinin atılması,
• 1992 - Zincir tasarımının aynı ekip tarafından genişletilmesi ve geliştirilmesi,
• 2008 - Satoshi Nakamoto tarafından double spending sorununun Bitcoin teknolojisi ile çözülmesi,
• 2014 - BTC dosya boyutunun 20 GB’a erişmesi ve The Economist dergisi tarafından kapsamlı olarak ele alınması ile beraber kripto para haberleri yaygınlaşması
• 2016 BTC dosya boyutunun 100 GB’a ulaşması ve blockchain kavramının tek kelime olarak kullanılmaya başlanması,
• 2016 - IBM’in blockchain araştırma merkezi kurması, Rusya Federasyonu’nun projesini açıklaması, Dünya Ekonomik Forumu’nun gündemine alması, Global Blockchain Forumu kurulması.

Blockchain Teknolojisi Nasıl Çalışır?

Bitcoinin hayatımıza girmesi ile birlikte çalışma sistemi ve prensipleri daha da kesinleşmiş olan blockchain teknolojisi nasıl çalışır? Blockchain’in işleyişi şu şekildedir; Veriler sıralı bir şekilde blok içerisinde işlenir ve ardından bi işlenen veriler en son satırda hash yapılarak diğer blok içerisine geçer. Diğer blokta hahslenen bu satır ilk sırada yer alır ve yeni veriler bunun ardına sırası ile işlenmeye devam eder. Diğer blok oluşturulana kadar devam eder ve yeni oluşan blokta da bir önceki blok, hashlenmiş bir biçimde ilk sırada yer alır. Bu işlem sonsuza dek bu şekilde devam eder. Bu işleyiş sayesinde sistemin değiştirilmesi imkansız hale gelir ve güvenlik açısından yüksek bir standart sağlar.

Blokzincir İle İlgili Önemli Kavramlar ve Tanımları

• Hash Nedir? Hash kelimesinin tanımı özet fonksiyondur. Blok zincirindeki verilerin tamamının özet bir fonksiyona dönüşmesi anlamında kullanılır.
• DLT - Dağıtık Defter Teknolojisi Nedir? Aynı ağ üzerinde bulunan verinin birden fazla alanda bulunması anlamına gelen bu kavram merkeziyetsiz bir yapıyı ifade eder. Bu sayede aynı veriye farklı alanlardan ulaşılabilir, bu veri tüm ağda güncellenir, erişilebilir ve doğrulanabilir.
• Merkeziyetsiz ve Dağıtık Ağ Nedir? Verilerin birbiri ile bağlantılı farklı veri merkezleri (bilgisayarlar) üzerinde işlenmesi ve saklanması dağıtık ağ sistemidir. Bir kısmı tanesi çalışmasa bile birbiri ile iletişimde olan bilgisayarlardan bir tanesinin çalışması sistemin sorunsuz işlemesini sağlar.

Görsel Anlatımı: Adım Adım Blok Zinciri Nasıl Çalışır?

• Veriler blok zincirinde sıralı bir biçimde işlenmeye başlar,
• Güvenli kodlar blok üzerinde blok tamamlanana kadar birbirini izleyecek şekilde sıralanır,
• Blok tamamlandığında, blok hashlenir yani tüm blok içerisinde kodlar bir satır haline getirilir,
• Yeni blok oluşturulurken bir önceki blok tek bir hash halinde yenisine geçer,
• Yeni bloktaki sıralı düzen, bir önceki blokta hashlenmiş kod yapısı ile başlar,
• Yeni blok tamamlandığında da aynı şekilde yenisine geçilirken yeni de farklı bir hash oluşturulur ve yenisine geçilirken bu satır tek bir kod yapısı olarak geçer.
• Bu düzen sürekli blok zincirleri halinde devam eder.
   

Blockchain Nasıl Kullanılır ve Kullanım Alanları Nelerdir?

Blok zincirinin kullanımında en temel unsur merkeziyetsizlik kavramıdır. Bunun anlamı ise merkezi olan yani bir ana otoriteye bağlı kullanıcıların aksine dağıtık halde bulunan ve verilerin saklanmasında - işlenmesinde önemli rol oynayan bilgisayarların (veri merkezleri) birbiri ile merkezi olmayan ve birden fazla farklı bağlantılar sayesinde iletişim kurmasıdır. Dağıtık yapıdaki bu  veri merkezleri etrafındaki kullanıcılarına kendilerine en yakın ve ulaşılabilir kanaldan işlem yapmasına olanak sağlar.

Block Zincir Kullanımı ve İşlemlerin Gerçekleşme Süreçleri

1. Dağıtık defter teknolojisi veri merkezinde gerçekleşen işlemlerin çoğaltılması ve dağıtılması sonucu ortaya çıkan dijital defterleri ifade eder.
2. Sistemde yer alan bloklarda gerçekleştirilen işlemler buraya kayıt edilir. Her bir işlem sonucunda ise merkeziyetsiz ağda yer alan kullanıcıların defterlerine bu işlemler kaydedilir.
3. Gerçekleşen bu işlemin tek bir veri merkezinde yapılıyor olmaması işlemleri bir yandan hızlandırırken bir yandan da işlem ücretlerini düşürür.
4. Yapılan bu işlemlerin onaylanması sayısız veri merkezi (bilgisayar) ile insan hatasını ortadan kaldıracak şekilde gerçekleştiği için güvenilirliği çok yüksektir. Ayrıca üçüncü taraflar ile gerçekleştirilmesi gereken onaylama ve doğrulama aşamalarını da ortadan kaldırdığı için maliyetleri çok aza indirir.
5. Ağ üzerinde yeni bir işlem yapıldığında bu işlem tek bir merkezde saklanmaz ya da işlenmez. Gerçekleşen bu işlem ağ üzerindeki tüm veri merkezlerine dağıtılır. Her bir kullanıcı tarafından yapılan her bir işlem bu ağ üzerinde dağıtılarak güncellenir.
6. Merkezi otoriteye bağlı olmayan bu veri işleme mekanizması sayesinde 7/24 işleyen bir sistem ortaya çıkar. Yapılan güncellemelerde kişilerin işlemlerinde sadece algoritma çalışır. Kişilerin demografik özelliklerinden hiç birisi önemsenmez. Bu da finans çevrelerinde eşitlikçi bir dağıtım mekanizması olarak görülmektedir.

Blok Zinciri Kullanım Alanları Nelerdir?

Blok zinciri kullanım alanları ele alındığında en yaygın olarak karşımıza kripto para piyasası çıkmaktadır. Ancak kripto para piyasası dışında da çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Blockchain ile nasıl yatırım yapılır konusunu merak edenler için de ayrıca yol gösterici niteliği taşıyan en önemli blockchain kullanım alanları kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Güvenli bulut depolama
• Borsalar ve hisse senetleri
• Bankacılık
• E-noter
• Fintech
• Borçlanma ve kredi sistemleri
• Bağış sistemleri
• Para transferleri
• Sağlık hizmetleri sonuçları izleme
• Deniz mahsulleri izleme
• Petrol ve doğalgaz sektörü
• Tedarik zinciri

Blockchain Ne İşe Yarar?

Blok zinciri, verilerin güvenli ve hızlı bir biçimde işlenmesini sağlar. Bahsedilen bu veriler saklanabilir ve işlenebilir. Saklanacak olan bilgiler; miktar, saat, tarihtir ve birinci bilgi katmanında yer alır. Bu temel veriler sayesinde blok zincir içerisinde sıralama yapılır. İşlenen veriler arasında ikinci bilgi katmanı olarak adlandırılan ve veriyi işleyen kişi ya da kurum yer alır. Bu katmanda veri işleyicisinin kendisi değil ona tanımlanmış olan dijital imza görünmektedir. Bu da kullanıcıların güvenliğini ve gizliliğini sağlayan bir unsurdur. Üçüncü bilgi katmanında ise hash adı verilen özet kod bulunur. Bu kod sayesinde sonsuza kadar korunacak ve blogların eşsiz bir biçimde birbirinden ayrılmasını sağlayacak olan yapı kurulmuş olur. Kısaca bilgi katmanlarını belirtmek gerekirse aşağıdaki gibi gösterilebilir.

Blok Zinciri Bilgi Katmanları

1. Blockchain Birinci Bilgi Katmanı: Miktar, tarih, saat gibi temel unsurlar.
2. Blockchain İkinci Bilgi Katmanı: Bilgi işleyicisine dair dijital bir imza.
3. Blockchain Üçüncü Bilgi Katmanı: Blokları ayırdan hashler.

Blockchain İle  Kripto Para Nasıl Alınır: Blockchain Kullanılarak Nasıl Para Çekilir ve Yatırılır?

Blok zinciri üzerinden finansal işlemler nasıl yapılır konusunu bilmeden önce blockchain wallet hakkında kısaca bilgi sahibi olunmalı.

Blockchain Wallet Nedir Nasıl Kullanılır?

Block zincir cüzdanı; kripto para saklamak, almak, transfer etmek için kullanılması gereken dijital varlık elemanıdır. Dijital cüzdanlar tıpkı mail adresi ve şifresini andıran eşsiz bir dijital bir kimlik ve anahtar sunar. Ayrıca yapılan bu işlemlerin her birinin blok ağında bir karşılığı vardır ve her bir kullanıcı tarafından yapılan işlem blok ağının tamamında güncellenir. 

Bir transfer için gerekli olan şey sadece cüzdana özel olarak üretilen kimlik kodudur. Özel anahtar ise sizin cüzdanınıza erişmenizi sağlayan bir veridir. Diğer kullanıcıların bunu bilmesi gerekli değildir ayrıca kripto para borsalarına erişim için bu kodu kullanmanıza gerek yoktur. Çünkü bu borsalara erişim için size sunulan kayıt doğrulama bilgileri mail, telefon üzerinden gerçekleşir.

Blok Zinciri Üzerinden Kripto Para Alım Satımı Nasıl Yapılır?

Kripto parasını saklamak için bir cüzdana sahip olan kullanıcı transfer, kripto para alımı ve çekimi gibi işlemleri basitçe yapabilir. Kullanılan araçlara, aracı kuruluşlara, cüzdan biçimlerine göre ufak teknik farklılıklar olsa da genel anlamda bu işlemler tüm sistemlerde benzer biçimde çalışır. Bu işlemleri ve cüzdanın kullanımını maddeler halinde kısaca açıklamak gerekirse;

• Cüzdana giriş yapma: Bunun için size gerekli olan cüzdan id yani kullanıcı adı gibi düşünülebilir, şifre ve etkinleştirmiş olduğunuz çift faktörlü doğrulamadır.
• Bakiye kontrolü: Cüzdan içerisinde yer alan para birimlerine tıklayarak kolayca bakiye kontrolü yapılabilir.
• Kripto para alma ve gönderme: Kripto Para almak için üçüncü kişiye cüzdan kodun ya da QR kodu iletilmesi yeterlidir. Aynı şekilde kripto para göndermek için de karşı tarafın bu bilgilerine sahip olunmalıdır.
• Finansal işlem kontrolü: Ana sayfada yer alan finansal veriler ya da işlemler bölümünden basitçe işlem geçmişi görüntülenebilir.

Blockchain Private Key Nedir ve Nerede Üretilir?

Kripto para göndermek ve almak için oluşturulan ve eşsiz olan anahtara private key denir. Bu anahtar sayesinde blok zincirindeki finansal işlemler gerçekleştirilebilir. Özel anahtarı oluşturmak için kullanılan farklı teknikler mevcuttur (bkz. Faruk Terzioğlu makalesi). Basit olarak şu şekilde düşünülebilir; bir posta kutusuna herkes posta atabilir ama sadece elinde anahtarı olan kişi onu açabilir ve alabilir. İşte oluşturulan genel anahtar herkes tarafından bilinebilir ancak özel anahtar yani private key kullanıcıya özeldir ve tasarruf hakkını kullanıcının elinde tutmasına yarar.

Blockchain Teknoloji Tasarımı Nasıl Yapılır?

Özel bir yapısı olan blokzincir sistemi bu hizmeti sunan firmalar tarafından üretilir ve bir çok alanda faaliyet gösterir. Örneğin Sony firmasına ait olan bir eğitim sisteminde kullanılan alt yapı blok zinciri teknolojisi ile donatılmıştır ya da Estonya sağlık verilerinin kaydı için blok zincir alt yapısını kullanır. Spotify lisans takibini blockchain altyapısı üzerinden gerçekleştirilmektedir. Bu firmalar blokzinciri teknolojisini kendi bünyelerinde geliştirmenin yanında IBM gibi ticari hizmet olarak sunan teknoloji devlerinden almaktadır. 

Blockchain Avantajları ve Dezavantajları Nedir?

Blok zinciri sunduğu avantajların yanında bir çok dezavantaja da sahiptir. Blockchain avantajları ve dezavantajlarını sıralı liste halinde şu şekildedir:

Blok Zinciri Kullanımının Avantajları Nelerdir?

• Güvenli olması
• Kontrol edilebilirlik
• Ucuz olması
• Hızlı olması
• Değiştirilemezlik
• Dağıtık verilerin güvenliği arttırması
• Bir formülasyona dayanması hata riskini sıfıra yakın olmasını sağlar
• Şeffaflık sağlaması

Blok Zinciri Kullanımının Dezavantajları

• %51 saldırıları
• Özel anahtarların kaybedilme riski
• Depolama alanının her geçen gün artması
• Tüketilen enerji kaynak miktarının artması