Sosyal Girişimcilik

Sosyal girişimcilik, sosyal bir sorunu çözebilmek için gerçekleştirilen bir iş kurma adımıdır. Sosyal girişimciler, sosyal sorunlara çözüm bulma arzusuyla yola çıkarlar ve kurdukları işlerle olumlu değişimler gerçekleştirmeye çalışırlar. Odaklarında her zaman sosyal etki vardır.

Geleneksel girişimcilik biraz daha farklıdır. Pazardaki ihtiyacı yakalamak ve buna uygun olarak hizmet veya ürün sunmak söz konusudur. Ticari girişimin amacı kazanç elde etmek ve işi büyütmektir. Girişimcilik yaklaşımının merkezinde kar amacı gütmenin yer aldığı unutulmamalıdır.

Sosyal girişimcilik ne anlama gelir?

Sosyal girişimcilik, bir sorunu çözmek ve sosyal anlamda olumlu bir değişim yaratmak için iş kurma girişimidir. Geleneksel girişimcilik ile sosyal etkinin bir araya getirilmesiyle oluşturulur. Sosyal girişimcilik hedefiyle kurulan işletmeler ölçülebilir ve değerlendirilebilir hedeflere ulaşmak isterler.

Belirli bir coğrafyadaki, toplumdaki veya genel olarak dünyadaki sosyal bir sorunu belirlemek önceliktir. Ardından bu sorunlara yönelik ürünler, hizmetler, eğitimler ve istihdam koşulları planlanır. Sosyal girişimcilik tamamen sosyal etki sunmaya yönelik olduğundan refah ön plandadır.

• Sosyal girişimci sadece kazanç elde etme peşinde koşmaz. Daha büyük hedefleri yerine getirmek için çaba gösterir. Çünkü sosyal faydayla ilgilenir.
• Sosyal girişimciler çevre dostu adımlar atarlar. Ürettikleri ürünler çevre dostudur. Sağlıkları ve refah düzeyleri için yeterli hizmet alamayan toplumlara el uzatırlar.
• Sosyal girişimcilik sosyal sorumluluk sahibi yatırım gibi oldukça büyüyen bir trenddir. Bu trende ayak uydurmak toplumların gelişmesi için önemli bir fırsat olarak görülür.

Sosyal girişimciliğin en önemli örneklerinden birisi mikro-finans kuruluşlarıdır. Bu kuruluşlar, finansal hizmetlere erişim sağlama fırsatı olmayan işsiz ve düşük gelirli kişilere bankacılık hizmeti sunarlar. Benzer şekilde planlanan eğitim programları ve sağlık programları aynı kapsamdadır.

Sosyal problem ne olabilir?

Sosyal girişimciler sosyal problemlere odaklanırlar ama bu problemler çok değişken olabilirler. Toplumu olumsuz etkileyen herhangi bir sorundan söz edilebilir. Eşitsizlik, yoksulluk, ırkçılık, cinsiyetçilik, eğitim eksikliği, temel kaynaklara erişim ve sağlık problemleri öne çıkanlardır.

• Eğitim dünya genelindeki en büyük sosyal problemlerden biridir.
• Eğitim ardından en önemli problem ekonomik fırsatlar ve gelişim olarak görülür.
• Girişimcilere tanınan fırsatlar ve girişimcilerin gelişimi sosyal problemler arasında yer alır.
• Sağlık ve sağlıkla alakalı olan yönler en önemli sosyal problemlerden biridir.
• Sürdürülebilir ekonomi ve iklim değişikliği sosyal problemler arasındaki yerini almıştır.
• Cinsiyet eşitliği önemli sosyal problemlerden biri olarak görülür.
• Ekonomik eşitsizlik ve finansal dışlama sosyal problemlerin merkezinde yer alır.
• Ekonomik anlamda iş gücünün geliştirilmesine yönelik sorunlar önemli bir sosyal problemdir.
• Kırsal bölgelerin gelişiminde istenilen seviyeye gelinememesi sosyal bir problemdir.
• Gençlerin ve çocukların yeterli hakka sahip olmaması sosyal problemlerden biridir.

Sosyal girişimcilik neden önemlidir?

Sosyal girişimciler toplumların sosyal ihtiyaçlarının karşılanması konusunda önemli adımlar atarlar. Giriş yaptıkları sektörün gelişebilmesi için çaba gösterirler. Hedeflerinde ise rekabet yerine işbirliği ve yıkım yerine refah vardır. Bununla birlikte kazanç elde etmek geri plandadır.

Sosyal girişimciler sektörlerin, sistemlerin ve politikaların gelişimi için gerekli olan yenilikçilik fikrine dayalı olarak hareket ederler. Sosyal açıdan yenilikleri ön plana çıkarırlar ve mevcut sorunlara yeni çözümler bulurlar. Bunun için yaratıcı düşüncelerden yararlanırlar.

• Sosyal konularda farkındalığın artmasına olabildiğince yardımcı olurlar.
• Tepkisel bir yaklaşım sergilemek yerine yaratıcı bir yaklaşımı tercih ederler.
• Kuruluşlar açısından sorumluluk almayı ve şeffaf olmayı teşvik ederler.
• Kuruluşlarda uygulamaların sürdürülebilir olması için çaba gösterirler.
• Çalışma koşullarının iyileştirilmesi en önemli önceliklerden biridir.
• Tüketim açısından daha bilinçli olmayı teşvik ederek fikirleri etkilerler.
• Teknolojiyi kullanırken iyiliği ve refahı ön planda tutan bir kültür yaratmak isterler.
• Sosyal sorunların üzerinde durarak iş süreçlerinin gelişmesine yardım ederler.

Sosyal alanda yenilikçilik domino etkisine sahiptir. Fark yaratan çalışmalar yapan insanlar topluma değerli katkılarda bulunurlar. Böylece diğer insanları etkileyebilirler. Sosyal girişimcilik herkesin kazanması için atılmış bir adım olduğundan sınırların zorlanması söz konusudur.

En başarılı sosyal girişimciler kimlerdir?

Sosyal girişimcilik zaman ve sorumluluk açısından çok fazla taahhüt gerektiren bir iştir. Ayrıca sosyal girişimcilikte etik yöntemlerin kullanılması önemlidir. Başarılı sosyal girişimcileri diğerlerinden ayıran en önemli özellik etik yöntemlere bağlı kalmalarıdır.

• Bill Drayton: Bill Drayton sosyal girişimciliğin öncüsü olarak kabul edilir. 1980 yılında Ashoka: Innovators for the Public organizasyonunu kurmuştur. Ashkoa, global olarak sosyal girişimcileri bulmak ve desteklemek için oldukça geniş bir ağ görevi görür.
• Muhammed Yunus: Muhammed Yunus, 1983 yılında kurulan Grameen Bankası'nın temelini oluşturan kişidir. 2006 yılından itibaren köylülerin kendilerini yoksulluktan kurtaracak fonlarla güçlendirilmesine öncülük etti. Sosyal girişimleri ile birçok ödülün sahibi oldu.
• Scott Harrison: Scott Harrison, Mercy Ships adlı bir yardım kuruluşuna gönüllü olarak katıldı. Ardından kar amacı gütmeyen bir hayır kurumu kurma kararı aldı. Dünya genelinde güvenli ve içilebilir içme suyu dağıtmaya başladı ve 100 bine yakın proje gerçekleştirdi.
• Shiza Shadid: Shiza Shadid, Malala Fund isimli kuruluşun kurucu ortağı ve küresel elçisidir. 2014 yılında Nobel Barış Ödülü'nü kazanan Malala Yousafzai'nin ticari operasyonlarını yönetir. Kız çocuklarının eğitime erişimlerini savunur ve yaygınlaştırmaya çalışır.
• Rachel Brathen: Rachel Brathen, Yoga Girl olarak bilinir. New York Times'ın en çok satan kitaplar listesinde yer almıştır. Sosyal medya hesabını bir sosyal misyon olarak kullanır. Şifaya ihtiyacı olan insanlar ile uzmanlar arasında bağlantı kurulmasını sağlar.
• Jeffrey Hollender: Jeffrey Hollender, doğal ürünleriyle bilinen Seventh Generation'ın kurucu ortağıdır. Kurumsal düzeyde sosyal sorumluluk gerçekleştirilmesi için danışmanlık yapar. Aynı zamanda kişisel sağlık alanında sürdürülebilir ürünler üretilmesini sağlar.
• Marc Koska: Marc Koska tıbbi araçların yeniden tasarlanmasını gerçekleştirdi. Yetersiz finansal kaynaklara sahip olan sağlık kuruluşlar için yeniden kullanılamaz şırıngalar geliştirdi. Bu girişim, kan yoluyla bulaşan hastalıkların önlenmesi için en önemli adımlardan biri olarak kabul edilir.
• Blake Mycoskie: Blake Mycoskie, TOMS Shoes isimli kuruluşun baş satıcısı ve kurucusudur. TOMS Shoes, satılan her ayakkabı için bir çift ayakkabı bağışlama sözü vererek sosyal önemli bir adım attı. Sonradan ise suya erişim gibi konularda kampanyalar düzenledi.
• Sanjit Roy: Sanjit Roy, Hindistan'daki sosyal ve ekonomik eşitsizliğe karşı mücadele etmek için kolları sıvamıştır. 1972 yılında güneş enerjisiyle çalışan Barefoot College eğitim kurumunu kurdu. Bu girişimiyle 3 milyondan fazla insanın eğitim görmesine öncülük etti.

Türkiye'deki sosyal girişimcilik örnekleri nelerdir?

Sosyal girişimcilik dünya genelinde çok daha fazla ses getiren bir yaklaşımdır. Türkiye'de sosyal girişimcilik farkındalığı henüz yeni geliştiğinden sosyal girişimcilik örnekleri sınırlı olsa bile bu konuda değinilmesi gereken pek çok kişi ve sosyal girişim örneği vardır.

• 1 Genç 1 Gelecek: 1 Genç 1 Gelecek, Murat Yiğen ve Cem Öztürk tarafından hayata geçirilmiş bir projedir. Projenin hedefi lise öğrencileri ile başarılı üniversite öğrencileri arasında köprü oluşturmaktır. Böylece deneyimli kişilerin geriden gelenlere yol gösterebilmesi amaçlanmıştır.
• Çöp(m)adam: Çöp(m)adam, Tara Hopkins tarafından Türkiye'de hayata geçirilmiş bir projedir. Kadınların atık malzemelerden sürdürülebilir ürünler üretmesini sağlar. Sosyal girişimin amacı yoksullukla mücadele, kadınların güçlendirilmesi ve çevre sorumluluğunun yükseltilmesidir.
• Kodluyoruz: Kodluyoruz, Aykut İbrişim öncülüğünde kurulmuştur. Ücretsiz bir şekilde kodlama ve yazılım eğitimleri sunar. Projenin amacı kişilerin becerilerini geliştirmek, diğer insanlarla tanışmak ve kariyer açısından insanlara yol gösterebilmektir.

Sosyal girişimcilik yeniden tanımlama, yeniden tasarlama, değiştirme ve oluşturma açısından diğer girişimcilik türlerinden farklı değildir. Sosyal girişimci olabilmek için doğru eğitimleri almak ve alınan eğitimi pratiğe dökerek hareket etmek gereklidir. Bunlar olmadan başarılı bir sosyal girişimci olunmaz.