Mavi Dil Hastalığı

Mavi dil hastalığı, esas olarak koyun, keçi ve sığırları etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalığa, Blue Tongue Virus ismi verilen RNA tipli bir virüs neden olur. Bu virüs, Culicoides familyasından olan böcekler tarafından taşınır. Bu böcekler, bir hayvanı ısırdığında virüs hayvanın vücuduna girer.

BTV ile enfekte hayvanlarda gözlenen semptomların tipi, virüs serotipine bağlıdır. Ayrıca belirtiler, hayvan ırkına göre değişir. Mavi dil hastalığı, özellikle de koyunlarda şiddetlidir. Hasta koyunlarda kilo kaybı, üretimde azalma ve ölüm gibi belirtiler meydana gelir. Koyunlarda hastalığa bağlı morbidite oranı sıfıra yakındır. Yani koyunlarda, hastalıkla ilişkili ciddi belirtiler görülür. Koyunlarda ölüm oranı, %20 ile 30 civarındadır. Ancak bazı bölgelerde %70'e kadar çıkar. Sığırlarda da enfeksiyon oranları yüksektir. Sığırlarda belirtilerin şiddeti, enfeksiyona neden olan virüsün serotipine bağlıdır.

Mavi dil hastalığının endemik hale geldiği bölgelerde ekonomik sorunlar da ortaya çıkar. Bunun nedeni hem hayvan sağlığının bozulması hem de sayılarının azalmasıdır. Ayrıca test, tedavi ve önlem maliyetleri de artar.

Mavi dil hastalığı nasıl yayılır?

Mavi dil hastalığı, vektör tarafından yayılır. Vektör, vücutta mikroorganizmaları barındıran bir organizmadır. Ayrıca bu, diğer canlılara yayılmasını da sağlar. Hastalığın yayılmasına neden olan vektörler ise Culicoides cinsi böceklerdir. Bu böcekler, enfekte hayvanları ısırır ve kanlarını emer.

Bu hastalık, sadece böcekler tarafından yayılır. Örneğin hasta bir koyunun, sürüdeki sağlıklı koyunları enfekte etmesi olası değildir. Hastalık ayrıca, hayvanlardan insanlara bulaşmaz. Virüsün yayılımı, belirli bir mevsimle sınırlı değildir. Bulaş, her mevsimde devam eder. Ancak yağışlı aylarda bulaşma daha sık görülür. Virüs, boğalar ve inekler gibi birçok hayvanın sperminde de tespit edilmiştir. Ancak spermde bulunan virüslerin enfeksiyonun yayılmasında rol oynadığı düşünülmüyor. Ayrıca virüs, plasenta yoluyla fetüse de geçer. Bu nedenle yavrular da doğuştan itibaren hastalıktan etkilenir. Tüm bunlarla beraber hastalık, hayvanlarla doğrudan temas veya sütlerinin içilmesi yoluyla bulaşmaz.

Hastalık nerelerde görülür?

Küresel iklim değişikliği, bu hastalık da dahil olmak üzere birçok hastalığın yayılmasını etkiliyor. Eskiden Afrika'da yaygın olan hastalık, şimdi Türkiye'de de yayınlaştı. Ayrıca Avrupa, Asya, Amerika ve Avustralya'daki birçok ülkede de ortaya çıktı. Türkiye'de yapılan moleküler çalışmalar, damızlık ve yabani hayvanlarda BTV varlığının önemli olduğunu göstermiştir. 

Virüsü, hayvanlar arasında yayan böceklerin kontrol altına alınması gerekir. Ayrıca hayvanların aşılanması da sağlık ve ekonomik tahribatının önüne geçer. Hastalığın erken tespiti, çiftlikteki diğer hayvanların sağlığı için çok önemlidir. Bu nedenle hastalık belirtileri gösteren hayvanlar, en kısa sürede veterinere götürülmelidir.

Mavi dil hastalığının belirtileri nelerdir?

Mavi dil hastalığı, tüm hayvanları aynı ölçüde etkilemez. Hastalıktan en çok etkilenen hayvan grubu koyunlardır. Keçiler ise hastalığa yakalansa dahi ağır belirtiler göstermezler. Hayvanlarda görülen semptomlar, hastalığa neden olan virüsün alt tipine göre değişir.

Mavi dil hastalığının tedavisi

Mavi dil hastalığı, viral bir enfeksiyon sonucu geliştiği için doğrudan bir tedavisi yoktur. Hastalığı önlemenin en iyi yolu, hayvanları aşılamaktır. Aşılanan hayvanlar, virüsle enfekte olmalarına rağmen hastalıktan rahatlıkla kurtuluyorlar. Hastalığın yayılmasını önlemek için böcek kontrolü de önemlidir. Hayvanları, özellikle de hamile hayvanları virüslere karşı ilaçlamak faydalıdır.

Virüs dolaşımının arttığı dönemlerde hayvan hareketi sınırlandırılmalıdır. Mavi dil hastalığının belirtilerini gösteren hayvanlar, mutlaka karantinaya alınmalıdır. Hastalığın görüldüğü yer değil, çevredeki işletmelerin de karantinaya alınması gerekir. Hastalık tespit edildiğinde vakit kaybetmeden yetkililere haber verilmelidir.