KOAH Hastalığı

KOAH tam adıyla kronik obstrüktif akciğer hastalığı; zararlı partikül ve gazlara bir süre maruz kalma sonucunda hava yollarında ve akciğerlerde yer alan alveollerde gelişen anormal durumlara bağlı olarak solunumsal semptomlar geliştiren ve hava akımının kısıtlanması ile meydana gelen bir hastalıktır. 

KOAH sık görülen, önlenebilir ve de tedavi edilebilen bir hastalıktır.

KOAH hastalığının nedenleri nelerdir?

KOAH hastalığının oluşmasının en büyük nedenlerinden birinin sigara ve benzeri tütün ürünlerinin tüketilmesinin olduğu ve sadece tüketenlerin değil, bu ürünlerin dumanına maruz kalan kişilerin de bu hastalığa yakalanma riskinin büyük oranda arttığı bilinmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yapılan araştırmalar, KOAH hastalığının ortaya çıkmasında kirli ve sağlıksız hava koşullarının da büyük oranda etkili olduğunu ortaya konmaktadır. 

İş ve ev yerlerindeki; toz, duman ve kullanılan kimyasal maddeler ile özellikle bu ortamlarda ısınma için kullanılan odun, tezek gibi organik yakıtlara bağlı olarak gelişen hava kirliliğinin, bronşlarda tıkanmaya neden olduğu ve akciğerlerin solunum kapasitesinin büyük oranda azaldığı gözlenmektedir.

KOAH hastalığına neden olan diğer etkenler de aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Mesleki deformasyon (maden ve metal işçiliği, ulaşım sektörü, odun ve kağıt imalatı, çimento, tahıl ve tekstil işçiliği gibi)
• Genetik geçişli hastalıklar 
• Yaş ve cinsiyet gibi özellikler

KOAH hastalığının belirtileri nelerdir?

KOAH hastalığı ileri seviyeye gelip de kalıcı akciğer hasarı oluşana dek genellikle bir belirti göstermemektedir. Ancak, belirtiler ortaya çıktıktan sonra, hastalığa neden olan sigara, zararlı madde soluma gibi faktörler ortadan kaldırılmadıkça, zaman içerisinde KOAH hastası bireylerin durumu sürekli olarak kötüleşmektedir.

KOAH hastalığının belirtileri şu şekilde sayılmaktadır:

• Özellikle fiziksel aktiviteler esnasında yaşanan solunum güçlüğü
• Hırıltılı solunum
• Nefes darlığı
• Göğüste sıkışma hissi
• Beyaz, sarı ya da yeşil renkli olabilen balgam
• Siyanoz (özellikle ağız, göz ve tırnak çevresinde ciltteki morumsu bir renk)
• Sıklıkla solunum yolu enfeksiyonları gelişimi
• Yorgunluk
• Halsizlik
• Depresyon
• İstenmeyen kilo kaybı (genel olarak ileri aşamalarda görülmektedir)
• Ayak bileklerinde, ayaklarda ya da bacaklarda şişkinlik

KOAH hastalığı nasıl teşhis edilir?

Hastalık şüphesi taşıyan birey, sigara içiyorsa ve uzun süreli nefes darlığı, öksürük ve balgam şikayetlerinin varlığı KOAH tanısı için yeterli görülmekte ancak kesin tanı için bireyin solunum testi değerlendirmesi yapılmaktadır. Birkaç dakika içerisinde uygulanabilen solunum fonksiyon testi, kişinin solunum cihazına, öncesinde derin nefes alarak üflemesi ile yapılmaktadır. Akciğerin solunum kapasitesi ve varsa KOAH hastalığının evresi hakkında kısa yoldan bilgi sahibi olunmasını sağlayan bu testin, özellikle 40 yaş üzeri ve sigara kullanan kişiler tarafından yılda en az bir kez yaptırılması önerilmektedir.

KOAH tanısı için doktor birden fazla test de önerilebilmektedir. Bu testlerden bazıları; akciğer röntgeni, kan sayımı, biyokimya, arteryal kan gazı tespiti ve de hekim tarafından gerekli görülmesi durumunda tomografi çekimidir. 

Akciğer röntgeni ile kan tetkikleri, özellikle bir akciğer enfeksiyonu şüphesinde kullanılmaktadır. Arteryal kan gazı ise nefes darlığı durumunda, solunum yetmezliğinin seviyesini ve türünü saptamak için kullanılmaktadır.

KOAH hastalığının evreleri nelerdir?

KOAH hastalığında yaşanan solunum güçlüğünün şiddetine göre dört evre gözlenmektedir:

• İlk/hafif evre: İlk/hafif evrede genellikle hastalığın teşhis edilmesinde zorluk yaşanır. Belirtilerin hafif şiddette ve az olduğu bu evrede hızlı yürüme, merdiven çıkma ya da ağır bir iş yapma esnasında nefes darlığı hissedilebilir.
• Orta evre: İlk/hafif evrede olduğu gibi, orta evrede de tempo gerektiren bir hareket esnasında nefes darlığı görülebilir. Bazı hastalarda günlük işlerde dahi solunum yetmezliği hissedilebilmektedir. Balgam ve öksürük şiddetinin arttığı orta evrede, KOAH hastaları akciğer enfeksiyonu ya da soğuk algınlığı geçirmeleri halinde, bu hastalıkları atlatmaları diğer kişilere göre daha uzun sürebilmektedir.
• Ağır evre: Bu evrede günlük rutinde nefes darlığı hissedilmekte ve bu duruma halsizlik eşlik edebilmektedir. Hafif ve orta evreden farklı olarak, nefes darlığı gece de görülebilmekte ve kişinin uyku düzeni bozulmaktadır.
• Çok ağır evre: Rutin günlük işlerin dışında, kişinin hareket etmediği, dinlenir halde olduğu durumlarda bile nefes darlığı hissettiği bu evrede, hastalar çalışamaz duruma gelmekte ve evin içinde yürümek gibi efor gerektirmeyen durumlarda dahi zorlanmaktadır.

KOAH hastalığının tedavisi nedir?

KOAH hastalığının tedavisi için öncelikle erken teşhis oldukça önem taşımaktadır. KOAH’ın erken evrede iken tedavi edilmesi, hastalığın sebep olabileceği olumsuz sonuçların görülme ihtimalinin en aza indirilmesini sağlamaktadır. Ancak, KOAH hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Bu nedenle, hastaya uygulanan tedaviler, hastalığın ilerlemesini önlemeyi ve hastanın yaşam kalitesini arttırmayı hedeflemektedir..

Sigara kullanan KOAH hastalarının, hastalık teşhis edildikten sonra sigarayı bırakması hastalığın tedavisinde uygulanan en etkili yol olmaktadır. Aynı zamanda, dumanlı ve kirli hava koşullarının bulunduğu ortamlardan uzak durmak ve düzenli olarak egzersiz yapmak da hastalığın belirtilerini büyük oranda azaltmaktadır. Bunun dışında, nefes darlığını azaltıcı, balgam söktürücü ve öksürük önleyici ilaçlar da KOAH hastalığı tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Hastanın daha rahat nefes alması için bazı ilaçların solunum yolu ile alınması gerekebilmektedir. Ancak, bu ilaçların etkisini tam olarak göstermesi için tekniklerin doğru olarak uygulanması büyük önem taşımaktadır.

Kandaki oksijen seviyelerinde ciddi düzeyde azalmaların görüldüğü, ileri seviyedeki KOAH hastalarında ise oksijen tedavisi uygulanması gerekebilmektedir. Solunum rehabilitasyonu, fizik tedavi, grip ya da zatürre aşıları, solunum destek cihazları ve cerrahi müdahale de KOAH tedavisinde, hastanın durumu ve ihtiyaçları doğrultusunda başvurulan diğer yöntemler arasında yer almaktadır.

KOAH hastalığı ölümcül müdür?

Bireyin ölümüne sebep olan hastalıklar arasında dünyada 4. Türkiye’de ise 3. sırada yer aldığı görülmektedir. KOAH,  tedavi edilmediği takdirde hayat kalitesini düşürmekte, hastada işgücü kaybına neden olmakta ve kişi zamanla kendi bakımını bile gerçekleştiremeyecek hale gelebilmektedir. İleri seviyelere ulaştığında da kişinin hayatını kaybetmesine neden olabilmektedir.