Kaldıraç

Özellikle forex ve kripto para yatırımcıları tarafından kullanılan kaldıraçlı sistemler portföyleri daha dengeli kullanmaya yardımcı olur. Tabi bu aşamada risk yönetimine ekstra dikkat etmeli ve belirli bir strateji oluşturulmalıdır.

Kaldıraç Nedir?

Kaldıraç, yatırım piyasalarında teminat göstererek borç almayı sağlayan bir sistemdir. Daha çok kripto para piyasalarıyla özdeşleşmiş olsa da hemen hemen her piyasada görmek mümkündür.

Kaldıraçlı işlemler yatırımcının daha yüksek tutarlarda işlem açabilmesini sağlayan bir sistemdir. Örneğin 1.000 dolarlık bir portföyü olan bir yatırımcı 10.000 dolarlık işlem açmak istiyorsa kaldıraçlı işlemleri kullanabilir. Burada da devreye kaldıraç oranları giriyor.

Kaldıraç Oranları

Kaldıraç oranları borsanın politikalarına, enstrümanın türüne ve piyasaya göre değişiklik gösterir. Piyasalarda izin verilen kaldıraç oranları genellikle 5x, 10x, 25x ve 100x olacak şekildedir. Bu oranlar tamamen borsa yöneticileri tarafından belirlenir.

Kaldıraç sistemi dışarıdan bakıldığında her ne kadar mantıklı ve kârlı bir sistem olarak görülse de doğru hesaplanmadığında ve doğru kullanılmadığında ciddi kayıplara neden olabilir ve hatta portföyün tamamen sıfırlanmasına neden olabilir.

Kaldıraç Hesaplama

Kaldıraç hesaplanırken işlemler için belirlenen kâr al ve zarar durdur seviyelerinin belirlenmesi gerekir. Daha sonra bu işlem yüzdelerine göre kaldıraç oranları belirlenir. Örnek bir senaryoda kaldıraç kullanımı sonrasında beklenen kâr ve zarar durumu şu şekildedir;

• Bütçe: 1.000 dolar
• Kaldıraç oranı: 10X
• Kaldıraçla birlikte kullanılabilir bakiye: 10.000 dolar

Bir yatırımcı Bitcoin 50.000 dolar seviyesindeyken %3 aşağı zarar durdur ve %9 yukarı kâr al seviyesi belirlemiş ve işleme girmiş olsun.

Olası bir stop durumunda %3’lük bir zarar 10.000 dolar üzerinden düşecektir. Bu da ortalama 300 dolar yapar. Eğer işlem başarılı olursa ve %9’luk bir yükseliş olursa kişi burada 900 dolar kazanç elde edecektir. 

Bunlar olası tahminlerdi. Eğer kişi risk yönetimi yapmazsa ve kaldıraç oranını iyi ayarlamazsa bakiyesinin tamamını kaybedebilir. Bu da kaldıraç oranı X kayıp yüzdesi = 100 formülü ile hesaplanabilir.

Örneğin 10x kaldıraç kullanıldığında %10’luk bir düşüş olursa ve kişi gerektiği yerde işlemi kapatmazsa işleme girerken kullandığı bütün bakiyeyi kaybedebilir. Bunun için de kaldıraç kullanılırken bazı hususlara dikkat edilmelidir.

Kaldıraçlı İşlemlerde Riskler Nelerdir?

Kaldıraçlı işlemler, yatırımcıların küçük bir teminatla büyük miktarlarda pozisyon alabildiği finansal araçlardır. Bu tür işlemlerde, yatırımcıların kâr veya zararı kaldıraç oranına göre artar veya azalır. Bu nedenle, kaldıraçlı işlemlerde riskler de yüksektir. Aşağıda kaldıraçlı işlemlerde sıklıkla karşılaşılan bazı riskler şunlardır:

• Yüksek volatilite riski: Kaldıraçlı işlemlerde pozisyon büyüklüğü kaldıraç oranına göre artar. Bu nedenle, fiyat hareketlerinin daha hızlı ve büyük olma ihtimali de artar. Bu, yatırımcılar için yüksek volatilite riski demektir.
• Kontrolsüz pozisyon büyümesi riski: Kaldıraçlı işlemlerde, yatırımcıların pozisyonları kaldıraç oranına göre büyür. Bu nedenle, yatırımcılar pozisyonlarının büyüklüğünü kontrol edemeyebilirler. Bu da yatırımcıların zarar etme riskini artırabilir.
• Teminat yetersizliği riski: Kaldıraçlı işlemlerde, yatırımcıların pozisyon büyüklüğü kaldıraç oranına göre artar. Bu nedenle, yatırımcıların pozisyonlarını finanse etmek için gereken teminat miktarı da artar. Eğer yatırımcının teminatı pozisyon büyüklüğünü karşılamazsa, pozisyon kapatılır ve yatırımcı zarar eder.
• İşlem yapılan piyasada likidite riski: Kaldıraçlı işlemlerde, yatırımcılar büyük miktarlarda pozisyon alabilirler. Bu nedenle, yatırımcıların pozisyonlarının likiditesi de önem kazanır. 

Kaldıraç Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kaldıraç kullanılırken dikkat edilmesi gereken hususlar şu şekilde sıralanabilir;

• Yüksek kaldıraç oranlarını kullanmak yerine 2x 3x gibi düşük kaldıraç oranları tercih edilmelidir
• Aşırı volatil piyasalarda kayıp yüzdesine uygun kaldıraçlar kullanılmalıdır
• Belirli bir strateji belirlemeden kaldıraçlı işlemlere girilmemelidir

Kaldıraç Nasıl Yapılır?

Kaldıraç yapmak ve kaldıraçlı işlemler açabilmek için öncelikle kaldıraca izin veren bir piyasada hesap açmak gerekir. Bu finansal işlemler başlıca iki piyasada yapılır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir;

• Forex
• Kripto Para

Forex Kaldıraç Nedir?

Forex yapan yatırımcılar çeşitli pariteler arasında kaldıraç kullanarak işlem hacmini arttırabilir. Bunun için bazı aracı kurumlarla anlaşılması gerekir. Bu noktada SPK onaylı aracı kurumlarla çalışılarak paranın güvende tutulması sağlanabilir.

Coin Kaldıraç Nedir? 

Kaldıracın sık kullanıldığı bir diğer piyasa ise kripto paralardır. 2022 itibariyle birçok kripto para borsası futures/vadeli işlemler piyasalarında kaldıraç kullanılmasına izin verir. Bu borsalarda kaldıraç oranları 1:5’den başlar ve BTC/ETH/XRP gibi coinlerde 1:100’e kadar çıkar.

Şu an kaldıraçlı işlemler amacıyla en çok kullanılan borsa Binance borsasıdır. Binance borsasında 1:25 ile 1:100 arasında değişen kaldıraç oranları ile çok sayıda coini longlamak ve shortlamak mümkün.

Binance Kaldıraç Nasıl Yapılır?

Binance borsasında kaldıraç yapabilmek için öncelikle uygulama dilinin İngilizce diline çevrilmesi gerekir. Daha sonra uygulamanın sağ alt bölümünde yer alan futures bölümüne girilerek Binance tarafından hazırlanan sorulara cevap verilmelidir.

Ardından spot piyasadaki USDT coinlerinin futures cüzdanına atılması gerekir. Bundan sonraki süreçte yatırımcıların belirledikleri coinlerde long ya da short işlem açması gerekir.

Binance Kaldıraç Hesaplama

Binance platformunda yapılacak kaldıraçlı işlemler öncesinde hesaplanabilir. Bu hesaplamalar ile işlem sonrasında ne kadar kâr edilebileceği ne kadar zarar edilebileceği ve işleme ne kadar bütçe ile girileceği öğrenilebilir.

Binance kaldıraç hesaplaması için uygulamada yer alan ara yüz kullanılabilir. Burada kaldıraç oranları ve kâr al/zarar durdur seviyeleri tespit edildikten sonra işleme girilebilir.