Graves Hastalığı

Graves hastalığı, zehirli guatr hastalığı olarak da bilinen ve tiroit bezi ile ilgili olan bir rahatsızlıktır. Graves, tiroit hormon miktarının kandaki miktarının artmasıyla ortaya çıkar. Hastalık gözlerde çıkıntı, tiroit bezinin büyümesi (guatr) ve deri reaksiyonları gibi tipik bulgular ile kendini gösterir.

Graves hastalığı, metabolizma ve endokrin sistem hastalıkları içerisinde değerlendirilir. Hastalık 40 yaşından küçük kadınlarda, aynı yaştaki erkeklere oranla 10-12 kat daha fazla görülür. Her 100 kadından 2’sinde Graves tanısı konulmuştur.

Bu hastalığa yakalananlarda, vücudun genelini etkileyen değişimler görülür. Hastalık, metabolizmayı ve endokrin sistemi doğrudan etkilediği için vücudun birçok yerinde bulgular görülmeye başlar. Bu bulguların birçoğu dışarıdan fark edilebilse de iç organlarda da bazı fizyolojik değişiklikler meydana gelir.

Graves hastalığı belirtileri

İnsan vücudu işleyişinde birçok faktör, tiroit hormonlarının miktarına bağlıdır. Bu hormonlar, normal seviyelerde iken kişi sağlıklı bir şekilde yaşamına devam eder. Ancak Graves gibi tiroit hormonlarının seviyesini arttıran durumlarda ani şekilde belirtiler görülmeye başlanır.

Graves belirtileri genel olarak şunlardır:

• Kaslarda güçsüzlük
• Erkeklerin memelerinde büyüme (jinekomasti)
• Cinsel istekte azalma
• Erkeklerde peniste sertleşme bozukluğu
• Kadınlarda menstrual siklusta (ay hali/adet) dengesizlik
• Saç dökülmesi
• Anksiyete (kaygı bozukluğu)
• Aşırı sinirlilik ve gerginlik
• İshal
• İştahta artma ve buna bağlı kilo alma
• Hipertansiyon (kan basıncında yükselme)
• Kalp çarpıntısı
• Kalp atım hızında artma
• Vücudun uç noktalarında titreme
• Sıcaklığa karşı intolerans
• Eskisinden daha fazla terleme
• Deri reaksiyonları
• Gözlerde şişkinlik, öne doğru çıkıntı
• Guatr (tiroit bezinde büyüme)

Bu belirtiler, Graves hastalığına sahip olan kişilerde ortaya çıkan en yaygın belirtilerdir. Bu belirtilere ek olarak başka sistemik sorunlar da ortaya çıkabilir. 

Graves hastalığı göz değişimleri

Graves hastalarındaki en tipik belirti, gözlerdeki değişimlerdir. Hastalık, gözleri tutarak oftalmopati adı verilen bulgunun ortaya çıkmasına neden olur. Her üç Graves hastasından birinde görülen bu bulguda şunlar gözlemlenir:

• Gözlerde çıkıntı ve şişlik
• Göz kuruluğu
• Gözlerin yanması ve ağrı hissi
• Göz kızarıklığı
• Gözlerde iltihaplanma
• Görme kaybı

Graves şüphesi olanların, bu göz değişimleri açısından yakından takip edilmesi gerekir. Hastaların %30’undan fazlasında görüldüğü için önemli bir bulgudur.

Bu sorunun ortaya çıkmasında göz siniri problemleri, göz kapaklarının tam olarak kapatılamaması, göz çevresinde yabancı maddelerin birikmesi ve T-lenfosit istilası rol alır. Bütün bu faktörler, hastalarda göze bağlı sorunların görülmesine yol açar.

Graves hastalığı neden olur?

Graves'in tam olarak neden ortaya çıktığı bilinmiyor. Ancak yapılan araştırmalarda immün sistemde ortaya çıkan bir bozulmanın hastalığa neden olduğu ortaya çıkmıştır. İmmün ve endokrin sistemler, karmaşık yapılardan meydana geldiği için net bir sebep bilinmiyor.

Bağışıklık sistemi, vücudun koruyucu bariyeridir. Dışarıdan vücuda yabancı bir madde girdiğinde bağışıklık sistemi, hücreleri hızlı bir şekilde savaş başlatır. Bu yanıt esnasında bir bozukluk, vücudun kendi hücrelerine de saldırmasına neden olur. Graves hastalarında bağışıklık sistemi hücrelerinin, tiroit bezine saldırdığı gözlemlenmiştir. Bu da geri tepki alacağından hastalık için zemin oluşur.

Graves hastalığı risk faktörleri nelerdir?

Graves hastalığının meydana gelmesinde bazı risk faktörleri vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Genetik yatkınlık (ailede ve yakın akrabalarda hastalık tanısının konulması)
• Kadın olmak (kadınlarda erkeklere oranla 10-12 kat daha fazla görülür)
• İmmün sistemin bozulmasına neden olan addison gibi diğer rahatsızlıklar
• Genç yaş (40 yaşından küçük bireyler Graves açısından risk altındadır)
• Psikolojik ve fiziksel travma
• Gebelik (gebelerde ve henüz yeni doğum yapmış kadınlarda %1-2 oranında görülür)
• Sigara içme

Graves hastalığı tanısı

Graves hastalarına tanı koymak için farklı yöntemler uygulanır. Bu yöntemler, farklı sonuçların elde edilmesine neden olacağından birden fazla yöntem aynı anda incelenebilir. Bu tanı yöntemleri şu şekildedir:

• Laboratuvar testleri
• Patoloji incelemeleri
• Fizik muayene
• Ultrasyon
• MR çekimi
• Radyoaktif iyot testi

Graves hastalığı tedavisi

Graves tanısı konulan kişilerde, tedavi ivedilikle başlatılmalıdır. Hastalık sonucunda vücut sistemleri ciddi şekilde etkileneceğinden zaman kaybedilmemelidir.

Tedavide üç farklı yöntem uygulanır. Bunlar ilaç tedavisi, ameliyat ve radyoaktif iyot tedavileridir. Hastalarda hangi tedavi yönteminin uygulanacağına doktorlar karar verir. Bu kararlarda hastaların genel sağlık durumu ve hastalığın ilerlemesi göz önünde bulundurulur.

Graves hastalığı ilaçları

Graves durumunda tercih edilen ilk ilaç grubu, antitiroit ilaçlardır. Bu ilaçlar, tiroit bezlerinin ‘iyot’ kullanmasını önleyerek etki gösterir. Aynı zamanda radyoaktif iyot tedavisi ve cerrahi tedavi öncesinde de kullanılır.

Antitiroit ilaçlar, metimazol ve propiltiourrasildir. Bu ilaçlar, iyot mineralinin kullanılmasını engellediği gibi T4 hormonlarının T3’e çevrilmesini de etkiler. Hastalarda deri döküntüsü, organ yetmezliği ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi yan etkilere neden olabilir.

Hastalarda antitiroit ilaçlara ek olarak beta bloker etkili ilaçlar da kullanılır. Nadolol, atenolol, propranolol ve metoprolol gibi ilaçlar, bu gruptaki ilaçlardır. Hastalarda kalp atım hızında azalma, astım, alerji ve yorgunluk gibi yan etkilere neden olabilir. Bu ilaçlar, genellikle hastalığın meydana getirdiği bulguları hafifletmek için kullanılır.

Graves hastalığı ameliyatı

Graves tanısı konulan hastalarda ameliyat, iki şekilde yapılır. Hastanın durumuna ve hastalığın ilerleyişine göre ya tiroit bezinin tamamı alınır ya da tiroidin bir kısmı alınır. Bu hastalarda tiroit ilaçlarına ve radyoaktif iyot tedavisine verilen yanıt göz önünde bulundurulur.

Ameliyat kararı, genellikle son aşamada olur. Hastalar, total ya da subtotal tiroidektomi amacıyla işleme alınır. Çevre dokuların etkilenme riski de olduğu için çok fazla tercih edilmez.

Graves hastalığı radyoaktif iyot tedavisi

Bu tedavi, aslında tiroit bezlerini kandırmaya yöneliktir. Hastaya verilen radyoaktif iyotlar, tiroit bezine hücum eder. Tiroit bezi, zaten çok hızlı çalıştığı için bu radyoaktif iyotları hemen içerisine alınır. Bu esnada hücreler, birer birer iyotları kendi içine çekmeye başlar.

Radyoaktif iyot maddeleri, hücreye dahil olduktan sonra sorunlu yapılar yok edilir. Bu da zaman içerisinde tiroit bezinin küçülmesine ve hastalığın tedavi edilmesine yardımcı olur. Genellikle tedavi, başarı ile sonuçlanır.

Graves hastalığı diyeti ve beslenme düzeni

Graves hastalığı diyeti, ayrı bir yere sahiptir. Doktorlar, tedavi uygularken aynı zamanda hastaların bazı diyet talimatlarına uymasını ister. Çünkü bazı makro-mikro besinler, hastalığı tetiklediği gibi bazı besinler tedavi şansını arttırır.

Hastalar kalsiyum, D vitamini ve magnezyum içeren gıdalardan zengin beslenmelidir. Tam aksine iyot, glüten ve hayvansal ürünler, mümkün olduğunca az tüketilmelidir. Bu beslenme düzeni için bir diyetisyenden profesyonel destek alınabilir.

Graves hastalığı bitkisel tedavi

Graves hastalarına herhangi bir bitkisel tedavi önerisinde bulunulmamalıdır. Çünkü bu bitkiler, hastalarda herhangi bir yarar göstermeyeceği gibi aynı zamanda başka sağlık sorunlarına zemin hazırlayabilir.

Graves hastaları, sadece doktorların verdiği tedavileri ve talimatları uygulamalıdır. Onun dışında özellikle de adı bilinmeyen bitkiler kullanılmamalıdır.

Graves hastalığı geçer mi?

Graves hastaları, doğru tedavi ile eski sağlıklarına kavuşabilir. Günümüzde tıbbi yöntemlerin ilerlemesi ve hastalığın daha iyi anlaşabilmesi nedeniyle başarı oranı oldukça yükselmiştir.

Hastalar, düzenli doktor kontrolüne giderek, tedavilerini doğru uygulayarak ve talimatları yerine getirerek bu hastalığı yenebilir. Tabi bunun için kişinin diğer sağlık sorunlarından da uzak olması gerekir.

Graves hastalığı ölümcül müdür?

Graves, normal şartlarda ölümcül bir hastalık değildir. Tedavi yöntemlerinin gelişmesiyle birlikte birçok hasta, bu sorundan kurtulmayı başarmıştır. Ancak, bazı hastalarda geri döndürülemez sağlık sorunları ortaya çıkarsa ölüm gerçekleşebilir.

Ölüm genellikle metabolizma, kardiyovasküler sistem ve immün sistem kaynaklıdır. Bununla birlikte gebelikte Graves hastalığı geliştiğinde de bebekte ve annede ölüm gerçekleşebilir. Hastalığın ölüm oranları, çok az seviyelerdedir.

Graves hastalığı nasıl anlaşılır?

Graves hastalığında en tipik bulgu gözlerdeki değişimlerdir. Ancak bu, her hastada görülmeyeceği için hastalığı anlamada yetersiz kalır. Öte yandan görülen belirti ve bulgular başka endokrin sistem problemlerinde de ortaya çıkacağından kesin tanı için hastalığa yönelik testlerin uygulanması gerekir.

Graves testi nasıl yapılır? 

Graves testi, radyoaktif iyot testi olarak da bilinir. Bu testte dışarıdan görülebilen radyoaktif iyotlar, hastaya verilir. Ardından özel bir görüntüleme yöntemi ile tiroit bezlerinin fonksiyonları izlenir.

Tiroit bezi fonksiyonlarına göre hastalarda Graves olup olmadığına karar verilir. Genellikle doğru tanıyı koydurur. Doktorlar, gerektiği durumlarda diğer tanı yöntemlerinden yardım alabilir.

Graves hastalığı tehlikeli midir?

Graves endokrin, metabolizma ve kardiyovasküler sistemi etkileyen bir hastalıktır. Bu nedenle tehlikeli hastalıklar arasında yer alır. Hastalara tanı konulduğunda uygun bölümlere gidilerek tedavinin başlatılması gerekir. Aksi halde yaşam tarzı ciddi düzeyde etkilenebilir ve hatta ölüm gerçekleşebilir.

Graves hastalığı tedavi edilmezse ne olur?

Hastalar uygun bir şekilde tedavi ile iyileşmediğinde aşağıdaki sorunlar ortaya çıkabilir:

• Ritim bozukluğu
• Kalp kasılma problemleri
• Kalp yetmezliği
• Tiroit krizi
• Koma
• Kemik erimesi ve ani kemik kırılmaları gibi komplikasyonlar gelişebilir.

Graves hastalığına hangi bölüm bakar?

Graves, çok kapsamlı bir hastalıktır. Bu nedenle birden fazla uzmanlık alanı bir arada çalışır. Graves hastalarının gidebileceği doktorlar şunlardır:

• Endokrinoloji uzmanları
• Genel cerrahi uzmanları
• Kardiyoloji uzmanları
• Göz uzmanları
• Dermatoloji uzmanları