FTP (Dosya Transfer Protokolü)

FTP, dosya transfer protokolü anlamına gelir. Cihazların dosyaları internet üzerinden bir sistemden diğerine gönderilme sürecini yönetir. Süreci yönetirken belirlenmiş olarak kurallara göre hareket edilir. FTP birbiriyle iletişim kurmaya çalışan bilgisayarları birbirine bağlayarak çalışır.

Şirketlerde bilgisayarlar arasında dosya gönderilmesi ve kullanıcıların bir internet sitesine dosya yükleyebilmeleri için FTP kullanılması gerekir. İstemciler arasında gönderilen komutlar ve yanıtlar ile bir bağlantı belirlenir ve kanallar aracılığıyla veri aktarımı gerçekleştirilir.

FTP ne anlama gelir?

FTP online olarak dosyaları aktarmak için kullanılan bir yoldur. İnternet tarayıcısı üzerinden ziyaret ettiğiniz siteleri HTTP protokolü üzerinden ziyaret edersiniz. E-posta istemcilerinde ise IMAP gibi protokoller ile e-posta aktarımı söz konusudur. FTP dosya aktarımında benzer görevi görür.

FTP teriminin açılımı file transfer protocol şeklindedir ve dosya aktarım protokolü anlamına gelir. Eski bir protokol olmasına rağmen hala aktif bir biçimde kullanılır. FTP sunucusu, alt dizinlere sahip olan bir ana dizine erişim sunar. Kullanıcı sunucuya dosya gönderebilir veya sunucudan dosya indirebilir.

FTP dosyaları aktarmak için geliştirilmiş en basit seçeneklerden biri olduğundan hala yaygın olarak kullanılır. İlk versiyonu 1971 yılında Abhay Bhushan tarafından oluşturulmuştur. 1980 sonrasında ise önemli bir güncelleme alarak TCP/IP ile çalışabilir hale getirilmiştir.

FTP protokolünü kullanabilmek için istemci (client) ve sunucu (server) arasında bağlantılı kurulur. FTP protokolünde şifreleme (encryption) yoktur. Kimlik doğrulama için metinden oluşan kullanıcı adı ve parola kullanılır. Bu nedenle dosya aktarımı sırasında gerçekleşebilecek saldırılara karşı savunmasızdır.

FTP neden kullanılır?

FTP bir cihazdan bir internet sitesinin sunucusuna veri taşımak için kullanışlı bir araştır. En klasik yöntemi kullanarak bir sunucuya WordPress gibi bir içerik yönetim sistemi kurmak istiyorsanız dosyaları FTP üzerinden aktarmayı tercih edebilirsiniz.

Bazı zamanlarda FTP dosya paylaşım aracı olarak kullanılabilir. Bu yaklaşım özellikle bir şirketin bünyesindeki bilgisayarlar arasında dosya aktarımı hedeflendiğinde kullanılır. Genelde artık bulut sistemler kullanılsa bile hala eski olan FTP ile aktarım yolu tercih eden şirketler vardır.

FTP protokolünü çalıştırmak için iki temel kanalı kullanmak gerekir. Komut kanalı (command channel), belirlenen işlemin kendisi hakkında bilgi taşır. Veri kanalı (data channel) ise gerçek dosya verilerini cihazlar arasında aktarmakla görevlidir.

FTP bağlantıları için aktif veya pasif olarak iki mod belirlenebilir. Aktif mod yaygın bir biçimde kullanılır. Sunucu ile cihaz arasında her iki kanal üzerinden açık iletişime izin verir. Bağlantıların aktif olarak sürmediği yapı ise pasif mod olarak adlandırılır.

FTP türleri nelerdir?

FTP sunucusu ve istemcisi arasında dosya transferini gerçekleştirebilmek için kullanılan birbirinden farklı yöntemler vardır. Bu yöntemlerin ne zaman ve nerede kullanılacağına kullanıcının kendisi karar verir. Yöntemler arasında şifreli aktarımdan güvenli aktarıma kadar pek çok seçenek vardır.

• Anonim FTP: FTP için kullanılan en temel biçimdir. Verileri şifreleme söz konusu değildir. Kullanıcı adı ve şifre kullanımı yoktur. Sınırsız dağıtıma izin verilen dosyalar için kullanılır.
• Parola korumalı FTP: FTP için en temel türdür. Şifreli veya güvenli olarak nitelendirilemez ama bağlantı için kullanıcı adı ve şifre gereklidir. 21 numaralı port üzerinden çalışabilir.
• FTP Secure: FTPS veya FTP-SSL olarak adlandırılabilir. FTP bağlantısı kurulduğunda TLS etkin hale getirilir. Güvenli veri aktarımının öncüsüdür ve 990 numaralı port üzerinden çalışır.
• FTPES: Bu yaklaşımda 21 numaralı port üzerinden FTP bağlantısı şifreli bir bağlantıya yükseltilir ve explicit TLS desteği sağlanır. Güvenli dosya aktarımını destekleyen en önemli yöntemdir.
• Secure FTP: SFTP olarak da bilinir. Teknik açıdan bir FTP protokolü sayılmaz. SFTP, 22 numaralı port üzerinden çalışan SSH protokolünün alt kümesidir. Güvenli dosya aktarımı sağlanır.

En yaygın kullanılan FTP programları nelerdir?

FTP protokolü ile dosya aktarımını olabildiğince işlevsel hale getiren ve genelde pek çok işletim sistemi için geliştirilmiş FTP programları vardır. Bu programlardan yararlanarak dosya aktarımı yöntemleri veya ayarları üzerinde daha fazla kontrol sahibi olabilmeniz mümkündür.

• FileZilla: FileZilla hızlıdır ve eşzamanlı aktarımları destekler. SFTP ve FTPS desteği vardır. Tüm işletim sistemlerinde kullanılabilir. Birden fazla cihazda çalışanlar için idealdir.
• Cyberduck: Cyberduck birçok farklı FTP talebine karşılık verebilir. SFTP, WebDav, Amazon S3 dahil pek çok protokolle dosya aktarımı gerçekleştirilmesini sağlar.
• FireFTP: FireFTP tarayıcı üzerinden çalışın. Firefox tarayıcısına yükleyerek FTP ve SFTP yoluyla dosya aktarımı gerçekleştirilebilir. Firefox yoksa kullanılamaz.
• Classic FTP: Classic FTP oldukça basit ama kullanışlıdır. Programın içerisinde dosya farklılıklarını kontrol etme özelliği vardır. Sunucudaki dosyalar ile yerel dosyalar kolayca karşılaştırılabilir.
• WinSCP: WinSCP fazlasıyla gelişmiş özelliklere sahiptir ama sadece Windows işletim sisteminde çalışır. FTP, SFTP, FTPS dahil pek çok protokolü destekler.

Yerel bilgisayardan sunucuya veya bilgisayardan bilgisayara dosya aktarmak için FTP en kullanışlı yöntemlerin başında gelir. FTP dosya aktarım yöntemlerinden en basit olanıdır. Alternatifleri mevcuttur ama ekstra kolaylık sağladığından yaygın bir biçimde kullanılmaya devam eder.