Daktilo

Daktilo, klavye ile etkinleştirilen bir harf ve mürekkep sistemi kullanarak kâğıt üzerine yazan 20.yüzyılın en kullanışlı teknolojik aletine verilen addır. Tuşlara basıldığında karşılık gelen sembolün, kağıda mürekkeple basıldığı bir mekanizma etkinleştirilir. Bu genellikle, mürekkebe batırılmış bir şeride, kağıda bastırarak vuran ve kabartma sembolü olan bir çekiç vasıtasıyla yapılır.

Daktilonun tarihçesi

İngiltere Kraliçesi Anne ,7 Ocak 1714'te İngiliz mühendis Henry Mill'e icat ettiği ve harfleri bir matbaadan daha net ve okunaklı yazdırabilen bir makine için sertifika verdi. Ancak bunun piyasaya çıkması, 19. yüzyılın ortasına kadar sürdü. 

1828'de Detroit'ten William Austin Burt, "tipograf" adı verilen ilk daktiloyu yaptı. El yazısından çok daha ağır olan bu makinede 1836 yılında çıkan bir yangında harap oldu.

Keşfinden kırk yıl sonra Eylül 1867'de Christopher Sholes ilk pratik daktiloyu yaptı ve sertifikayı ancak Haziran 1868'de aldı.

1873'te Remington tarafından üretilen ilk endüstriyel makine, standart bir dikiş makinesine monte edildi. Ancak, makinenin düzeltilmesi gereken iki büyük kusuru vardı: Sadece büyük harfler yazabiliyordu ve el yazısı çok zayıftı. Ayrıca, büyük ve pahalı olduğu için asla piyasaya sürülemedi.

Sholes'ın icadını yeniden gözden geçiren Remington, Underwood, Smith ve Royal gibi birkaç şirket, daha önce sıralanan çeşitli kusurları kademeli olarak düzeltti ve bugün kullanılan benzer makineler üretti.

Sholes tarafından daktiloyu görmesi için Milwaukee'ye davet edilen Thomas Edison, bu durum karşısında oldukça heyecanlandı ve bir gün daktilonun, elektrikle çalışacağını söyledi. Kısa bir süre sonra daktilonun yükünü hafifletmeye çalışan Edison, ilk elektrikli daktiloyu yaptı (çubuk kolu bir elektromıknatıs tarafından hareket ettirildi).

1914'te James Field Smather, gerçekten kullanışlı ilk motorlu daktiloyu tasarladı. 

Birçok denemeden sonra 1930 yılında seri üretimine başlanan ilk elektrikli daktilo modeli pazara sunuldu. İnternational Business Machine tarafından oluşturulan bu hızlı yazan daktilo kalıbı o kadar başarılıydı ki çoğu şirket, Henry Mill ‘in ilk taslağını tamamlamak için eşit aralıklı harflerle elektrik kalıbı üzerinde çalışmaya başladı. Bu daktiloda şu parçalar bulunuyordu:

• Klavye: Bu tuşlar harfleri, sayıları veya noktalama işaretlerini yazdırmak için kullanılır.
• Mürekkepli şeritler: Şeritler ya pamuk, ipek, naylon (düz veya çift renkli) gibi kumaştan veya kâğıttan (tek renkli) yapılır.
• Şaryo: Yapılacak işin türüne bağlı olarak genellikle kauçuktan yapılmış, değişen çaplarda ve sertlikte bir baskı silindiri taşır.
• Harfler takımı: İsveç demirinden yapıldı ve harf seti, siyanürle sertleştirildi. En sık kullanılan harfler "Pıca" ve "Elite" tipleridir.  

Daktilolar, kullanım amacına göre de ikiye ayrıldı. Bunlar, büro tarzı daktilolar veya yarı büro daktiloları ve el daktilolarıdır. Türü ne olursa olsun tüm daktilolar, mekanik veya elektrikle çalışır.

Mekanik daktilo: Mekanik daktiloların çalışma prensibi ise şu şekildedir:

• Bir parmak hareketiyle bir kaldıraç cihazı, anahtara bağlı harfi şeride indirir.
• Her vuruştan sonra otomatik olarak şaryo ilerler, bu da tambur üzerindeki rulo kâğıt üzerinde bir iz bırakır.

Elektrikli daktilo makinesi: Elektrikli daktilonun çalışma prensibi, mekanik daktilo ile aynı olmasına rağmen daktiloda tuşlara basılarak kullanılan enerji yerine daha az akım tüketen bir elektrik motorunun sağladığı güç kullanılır. Tuş vuruşları, doğrudan harf çubuğuna iletilmez. Harf çubuğu nun rolü, sürekli dönen bir lastik direği eksantrik ile temas ettirmektir. Makinedeki her harfin, her işaret için kendi eksantrikliği vardır.

Daktilonun dünyadaki kullanımı

20. yüzyılın başlarında daktiloları, kadınların hayatında büyük rol oynadı. Daktilo dersleri alarak kadınlar, sekreterlik yapmaya ve iş hayatına atılmaya başladılar. 

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Brother of Japan, Olivetti of Italy, Smith Corona of America ve IBM gibi büyük daktilo üreticileri farklı tipte daktilolar üretti.

Daktilonun Türkiye'deki kullanımı 

Harf inkılabına kadar Türkiye'de daktilolar, Türk alfabesine Arap harfleriyle uyarlanmış klavyelerle kullanılmıştır. Harf inkılabından sonra daktilolar da değişti. 1940'larda Türkçeye uygun bir daktilo klavyesi geliştirme fikri doğdu. 

Daktilo profesörü İhsan Yener, FGĞIO ile başlayan 'F-klavye' adlı bir klavye tasarladı ve bu, 20 Ekim 1955'te Bakanlıklar Arası Standardizasyon Komitesi tarafından onaylandı. Günümüzde F klavye, daktilo yerine bilgisayarlar da kullanılıyor.

Daktilonun günümüzde kullanımı

Daktilo, eski zamanlarda yazı yazmak için kullanılan bir araçtı. Daktilo, yazı yazarken el yazısını taklit eden bir mekanizmaya sahipti ve yazı yazmak için kullanılırdı.

Ancak, günümüzde daktilonun kullanımı çok azdır. Bu nedenle, daktilonun günümüzde ne kadar yaygın olarak kullanıldığı hakkında bilgi vermek zor olabilir. Günümüzde, daktilonun yerini çeşitli teknolojik araçlar almıştır. Örneğin, bilgisayarlar, tabletler ve akıllı telefonlar gibi cihazlar, yazı yazmak için kullanılmaktadır. 

Ancak, bazı durumlarda daktilo hala kullanılmaktadır. Örneğin, bazı yazı yazma etkinliklerinde daktilo kullanılabilir. Ayrıca, bazı kişiler daktilo kullanımının nostaljik bir değer taşıdığını düşünerek daktilo kullanmayı tercih edebilirler.