Bant genişliği
Belirli bir sürede, iki makine arasında aktarılan verinin bit/saniye (bps) cinsinden ölçülmesine bant genişliği denir. İngilizce olarak bandwidth olarak ifade edilir.
Bant genişliği, bir internet bağlantısının aktarım kapasitesini, kalitesini ve hızını önemli derece etkilemektedir. Bandwidth terimi sadece internet alanında değil, diğer teknolojik alanlarda da kullanılmaktadır. Örnek olarak, bant genişliği bir borudan akan su olarak düşünülebilir. Yani bandwidth, bir borudan (bağlantı) akan suyun (veri) çeşitli şartlarda akma hızına tekabül eder.
İnternetin ilk zamanlarında bant genişliği ilk olarak “bps” (bits per second) yani saniyedeki bit hızı olarak ölçüldü. Ancak günümüzdeki internet bağlantıları çok daha yüksek bant genişliklerine sahip. Bu yüksek bant genişlikleri için ise Mbps (megabits per second), Gbps (gigabits per second) ve Tbps (terabits per second) kullanılmaktadır.
- K = kilo = 1.000 bit
- M = mega = 1.000 kilo = 1.000.000 bit
- G = giga = 1.000 mega = 1.000.000.000 bit
- T = tera = 1.000 giga = 1.000.000.000.000 bit
Terabit ile ifade edilen bant genişliklerinden sonra 10 sayısının kuvvetine denk gelen petabyte, exabyte, zettabyte yottabyte gelir. Ancak bu bant genişliği birimleri henüz günümüzde yaygın olarak kullanılmaz. Ev ve işyeri internet bant genişlikleri henüz Mbps ya da Gbps civarlarında seyreder.
Bant genişliği saniyedeki bit sayısı olarak ifade edilebildiği gibi, saniyedeki bayt (byte) olarak da ifade edilebilir. Saniyedeki bayt aktarım miktarı büyük “B” harfi ile gösterilmektedir. Örnek olarak saniyede 5 megabayt bir bant genişliği, 5 MB/sn ya da 5 MBps olarak ifade edilir.
Bant genişliği nasıl ölçülür?
Bant genişliği ölçme işlemi yardımcı ek yazılımlar ya da ağ kartının kendisi ile yapılabilmektedir.
Bant genişliği ölçmede kullanılan programlar iki ana bilgisayar arasındaki veri aktarımının verimini ölçmektedirler. Bu iki ana bilgisayarlardan birisi gönderici, diğeri ise alıcı konumundadır. Ölçüm programları ise bu iki ana bilgisayar arasındaki iletilen byte sayısını ve tek yönlü paketlerin iletim sürelerini hesaplarlar.
Bant genişliğini ölçmek için daha primitif yöntemler de kullanılabilir. Boyutu bilinen bir ya da birden fazla dosyayı aktarmak ve ilgili aktarımın ne kadar sürdüğünü görüntülemek de bant genişliği hakkında fikirler verir. İlgili sonuç gönderilen dosya boyutunun aktarım süresine bölünmesi ile bulunabilir. İnternetteki çoğu hız testi aracı bu yöntemi kullanarak ilgili bağlantının bant genişliğini hesaplarlar.
Bant genişliğini tanımlamanın birden fazla yolu vardır.
- Teorik maksimum: İdeal koşullar sağlandığında elde edilen en yüksek aktarım hızına denir. Teorik maksimum hız bir bağlantının olabilecek en iyi koşullarda sınanması ile ortaya çıkan bir değerdir.
- Efektif bant genişliği: Bir bağlantının bant genişliği için başvurulabilecek en güvenilir bant genişliği ölçümüdür. Dolayısıyla teorik maksimum bant genişliğinden düşük olması beklenir.
- Verim: Bir internet bağlantısının ortalama başarılı veri aktarım hızına denir. Üstte de bahsedildiği üzere, aktarılan veri boyutunun aktarım süresine bölünmesi ile tespit edilir. Saniyede aktarılan byte (bayt) cinsinden ölçülür ve teorik maksimum değeri ile karşılaştırılarak bağlantının performansı ortaya çıkarılabilir.
- İyi girdi: Bağlantı protokolleri gözardı edilerek aktarılan dosya boyutunun aktarım süresi ile hesaplanır.
- Toplam transfer: Belirli bir zaman aralığındaki (örneğin 1 ay) tüm trafik izlenir ve kullanılan bant genişliği hesaplanır.
Günümüzdeki internet ağlarında bant genişliği değeri zaman zaman değişmektedir ve tek seferlik yapılacak bir bandwidth ölçümü genel itibariyle anlam ifade etmez. Bir internet bağlantısının gerçek bant genişliği değeri için bir dizi ölçüm gerekir.
Bant genişliği neden ölçülür?
Bant genişliği ölçmek için birden fazla neden vardır. Bunlardan ilki, bir ağa bağlı olan birimlerin aralarındaki ya da internete çıkışlarındaki bant genişliğindeki farklar ilgili sistemde bir ağ sorunu yaratmaya yatkındır.
Son kullanıcılar ise bant genişliği ölçümünü, ücretini ödedikleri ve taahhüt edilen değeri alıp almadıklarını öğrenmek için kullanabilir. Ev kullanıcıları internet hız testleri yaparak bant genişliği değeri hakkında fikir edinebilir.
Bant genişliği nasıl arttırılır?
Bant genişlikleri ilgili internet servis sağlayıcılarından (ISP) satın alınabilmektedir. Bunun yanı sıra, servis sağlayıcının taahhüt ettiği bant genişliğine ulaşmayan bağlantılar için modem, kablolama ve diğer yazılımsal durumlar kontrol gerektirir.
Kablolu bir internet bağlantısının bant genişliği çoğu durumda kablosuz bir bağlantıya göre daha kaliteli ve yüksek değerde olduğu unutulmamalıdır.
56 kbit/s | Modem / Dialup |
1.5 Mbit/s | ADSL Lite |
1.544 Mbit/s | T1/DS1 |
2.048 Mbit/s | E1 / E-carrier |
4 Mbit/s | ADSL1 |
10 Mbit/s | Ethernet |
11 Mbit/s | Wireless 802.11b |
24 Mbit/s | ADSL2+ |
44.736 Mbit/s | T3/DS3 |
54 Mbit/s | Wireless 802.11g |
100 Mbit/s | Fast Ethernet |
155 Mbit/s | OC3 |
600 Mbit/s | Wireless 802.11n |
622 Mbit/s | OC12 |
1 Gbit/s | Gigabit Ethernet |
1.3 Gbit/s | Wireless 802.11ac |
2.5 Gbit/s | OC48 |
5 Gbit/s | SuperSpeed USB |
7 Gbit/s | Wireless 802.11ad |
9.6 Gbit/s | OC192 |
10 Gbit/s | 10 Gigabit Ethernet, SuperSpeed USB 10 Gbit/s |
20 Gbit/s | SuperSpeed USB 20 Gbit/s |
40 Gbit/s | Thunderbolt 3 |
100 Gbit/s | 100 Gigabit Ethernet |