Aşağılık Kompleksi
Aşağılık kompleksi, bir değersizlik, yetersizlik duygusu ve bu yetersizliğin üstesinden gelmek için çok çaba sarf edilmesidir. Bu mücadele üstünlük çabaları açısından tanımlanabilir. Bu komplekse sahip olan insanlar, genellikle kendilerini kanıtlamaya çalışırlar. Bu durum, fark edilmez ve uzlaşma düşüncesi olan insanları kötü bir duruma sokarak şaşırtıcı kazanımlara veya aşırı anti-sosyal davranışlara yol açar.
Aşağılık kompleksinin nedenleri arasında güven eksikliği, fobiler, kültürel bozulma ve aşağılık kompleksi sayılabilir. Ruhsal bir hastalıktan çok psikolojik bir durumdur. Tanınmış psikiyatrist Alfred Adler, aşağılık kompleksi kavramını ve üstünlük arayışı kompleksini, psikoloji dünyasına tanıtmış ve günümüzde sürekli kullanılan kavramların temellerini atmıştır.
Aşağılık kompleksi nasıl başlar?
Aşağılık kompleksi, çocuklukta başlar. Bir çocuk doğduğunda bir anneye ihtiyaç duyar ve çaresizdir. Kendini besleyemez ve ihtiyaçlarını karşılayamaz. Çaresiz ve zayıf doğmuş bir çocuk, hayatta kalabilmek için çevresine bağlıdır. Bu durum, etrafındaki güçlü insanları gördüğünde kendisini kötü hissetmesine neden olur. Bu bir aşağılık duygusu yaratabilir.
Öte yandan, küçük yaşlardan itibaren ortaya çıkan aşağılık kompleksi, insan neslinin daha güçlü olması ve çevreye karşı avantajlı olması için mükemmele yaklaşma çabalarının da temelidir. Bu nedenle insanların hayatlarında yaptıkları hemen hemen her şeyin, çocukluk dönemlerinde yarattıkları duygulardan kaynaklandığı iddia edilir. Ancak, bazı durumlarda aşağılık kompleksi, kendini birçok şekilde gösterebilir. Bu tür durum ise kişinin aşırı yetersizlik ve eksiklik hissetmesine, kurban rolüne takılıp kalmasına neden olur.
Aşağılık kompleksi belirtileri nelerdir?
Çocukluktan yetişkinliğe kadar, aşağılık kompleksi belirtileri açık benzerlikler gösterir. Genel olarak aşağılık kompleksi belirtileri şunlardır:
- Düşük benlik saygısının en belirgin özelliği, bu kişilerin her zaman kendini göstermeye çalışmasıdır. Her ortamda dikkat çekmeye çalışırlar. Bu şekilde dikkat çekerek kusurlarını örtbas ettiklerini düşünürler ve tatmin olurlar.
- Bu komplekse sahip insanlar, kendilerini her zaman diğerlerinden daha düşük sınıf olarak görürler. Onların dünyasında, diğerlerinden daha başarılı ya da güzel olmak hiçbir zaman olmaz. Birinciliği hak etmedikleri görüşündelerdir.
- Kontrolün içindeki yer, sağlıklı bir bölümdür. Kontrol odağına sahip kişiler, hataların sonuçlarını doğru bir şekilde analiz eder ve hatalarından sorumludur. Dış kontrol odağına sahip kişiler, sorunlar çıktığında başkalarını suçlamaya çalışırlar. Aşağılık kompleksine sahip insanlar ise dışarıda bir kontrol odağına sahiptir ve hatalarının sonuçlarını kabul etmezler.
- Başkaları tarafından övülmedikleri zaman kendilerini, depresif ve önemsiz hissederler. “Çok iyisin, çok güzelsin, çok başarılısın” gibi cümleleri defalarca duymak isterler.
- Bir hata yaptıklarında, hatanın sonuçlarını ve sebeplerini düşünmezler. Sonuçlarla yüzleşmek yerine, onlardan kaçınmanın en iyisi olduğunu düşünürler.
- Aşağılık kompleksi içinde olan insanlar, yavaş yavaş toplumdan uzaklaşır ve yalnızlaşırlar. Çevresindeki insanların hem fizyolojik hem de ekonomik olarak daha üst konumda olduklarına dair başkalarından duyacakları eleştiriler, onları çileden çıkarmaya yeter.
Aşağılık kompleksi tedavisi
Aşağılık kompleksi belirtilerinin ne olduğuna bakıldığında, tüm faktörlerin yaşam kalitesini düşürdüğü görülür. Psikolojik bir rahatsızlık olduğundan semptomların giderilmesi, aşağılık kompleksi tedavisi için büyük önem arz eder.
İlk olarak uzman, kişide bu semptomların olup olmadığını doğrulamak için bir dizi test yapacaktır. Bu süreçte aileye de büyük görev düşer. Defalarca ihmal ve küçümseme ile suçlanan çocuklar, gelecek yıllarda bu komplikasyonla karşı karşıya kalacaklardır. Beceriksizlikle suçlanan kişi, kendini gerçekleştiren bir olguyla karşı karşıya kalır ve yapabilse bile görevini yapamaz. Çocuklar bir şeyi başardığında, basit bile olsa takdir edilmeli ve özgüvenlerini arttırılmalıdır.
Aşağılık kompleksi ve kıskançlık
Aşağılık kompleksi ve kıskançlık, aslında iki farklı alandır. Bu nedenle bu iki tanımı birbirinden ayırmak gerekir. Sanılanın aksine aşağılık kompleksine sahip kişiler, kendilerini yetersiz veya eksik hissetmez. Toplumda "aşağılık kompleksim var" tabiri, genel olarak bu tür durumlar için kullanılır. Aslında bu gibi durumlarda kişi, eksik olanı tamamlamak için daha fazla çaba gösterecektir. Bu da kişinin kendisini geliştirmesindeki bir motivasyondur. Hayal kırıklığı duygusunun kıskançlığı beslediğini dolaylı olarak söylemek de doğru değildir. Çünkü kıskançlık, başlı başına bir disiplindir.
