Alerjik Rinit

Yaygın görülen solunum yolu rahatsızlıklarından biri olan alerjik rinit, her yıl milyonlarca kişiyi etkilemektedir. Burun iç duvarının enflamasyonu ile görülen alerjik rinit, çeşitli solunum yolu belirtileri ile kolayca fark edilebilir.

Alerjik rinit nedir?

Alerjik rinit, burun iç duvarının çeşitli alerjen etkenlere maruz kalması nedeniyle ortaya çıkan ve iltihabi bir süreç olan solunum yolu hastalığıdır. Bu rahatsızlıkta canlı ve cansız etkenler burnun iç tabakasına yerleşerek bir enflamasyon sürecinin oluşmasına yol açar.

Burun solunum yolunun ilk kapısıdır. Dolayısıyla dışarıdaki zararlı ve yararlı bütün etkenler solunum yoluna geçmeden önce buradan geçer. Burnun kıllı ve mukuslu yapısı zararlı etkenleri tutarak akciğerlerin ve çevre organların korunmasını sağlar. Ancak bu koruma mekanizması zaman zaman çeşitli alerjik etkenler ile karşı karşıya kalabilir.

Özellikle toz, akar, polen ve hayvan tüyü gibi etkenler burun duvarına yapışır. Bu etkenler akciğerlere geçemediği için herhangi bir akciğer enfeksiyonu ya da diğer alt solunum yolu enfeksiyonları gelişmez. Ancak dışarıdan gelen bu maddeler vücuda yabancı olduğu için immün sistem hücreleri burun duvarına yerleşerek bir alerjik reaksiyon süreci başlatır.

Bu zaman içerisinde üst solunum yolu enfeksiyonlarında görülen belirtilerin ortaya çıkmasına yol açar. Günlük yaşamı oldukça olumsuz etkileyen bu belirtiler akut olarak kalıp tedavi ile geçebildiği gibi zaman zaman kronik bir hâl alabilir.

Alerjik rinit çeşitleri

Alerjik rinit farklı şiddete ve türlerde ortaya çıkar. Bu nedenle farklı sınıflara ayrılmıştır.

Aralıklı alerjik rinit; akut olarak gelişen ve genellikle 3 gün süren tekrarlamalarla 4 hafta boyunca devam eden alerjik rinit tipidir. Bu alerjik rinit tipinde hastalar çok fazla rahatsızlık duymaz.

Devamlı alerjik rinit; en sık karşılaşılan tiptir. Belirtiler 1 aydan fazla sürer ve kronikleşir. Yaşam kalitesi olumsuz etkilenir.

Hafif alerjik rinit; kısa süreli olan ve yaşam kalitesini etkilemeyen tiptir. Bu alerjik rinite yakalanan hastalar günlük yaşam aktivitelerine aynı şekilde devam eder.

Orta ve ağır alerjik rinit; çoklu semptomlar ile ortaya çıkar. Yaşam kalitesinin ciddi düzeyde etkilendiği bu alerjik rinit çeşidi kronikleşir.

Mevsimsel alerjik rinit

Mevsimsel alerjik rinit, özellikle ilkbahar aylarında görülür. Daha çok ağaç ve bitkilerden gelen toz ile polenler bu alerjik rinite sebep olur.

Halk arasında saman nezlesi olarak da bilinir. Belirtileri çok ağır değildir. Genellikle 7 ila 10 gün içerisinde kendiliğinden geçer. Ancak etkenlere olan yakınlık ve etkene maruz kalma sıklığı bu alerjik rinitin kronik bir hal almasına neden olabilir.

Alerjik rinit neden olur?

Alerjik rinite yol açan faktörler şu şekilde sıralanabilir;

• Bitki ve ağaç polenleri
• Toz
• Küf
• Hayvan tüyleri
• Böcekler
• Ev akarları

Alerjik rinit belirtileri nelerdir?

Alerjik rinit belirtileri genel olarak solunum sistemi ile ilişkilidir. Daha çok ÜSYE belirtileri ile karıştırılır.

Alerjik rinit esnasında ortaya çıkan belirtiler şu şekilde sıralanabilir;

• Burun akıntısı
• Burunda tıkanma
• Burun etrafında kızarıklık ve tahriş
• Hapşırık
• Gözlerde sulanma
• Göz kızarıklığı
• Göz ve çevresinde kaşıntı
• Nefes alıp vermede güçlük

Alerjik rinit tanı yöntemleri

Alerjik rinitte en etkili tanı yöntemi detaylı anamnez yani hastalık öyküsü almadır. Hekim hastada ortaya çıkan belirtilerin tipini ve şiddetini dinleyerek tanıyı kolaylaştırabilir.

Eğer üst ve alt solunum yolu enfeksiyonlarından şüphe duyuluyorsa görüntüleme yöntemlerine ve laboratuvar testlerine başvurulabilir. Ancak çoğu zaman hastaların dile getirdiği şikayetler etkili olur.

İleri derece vakalarda (kronik alerjik rinit hastalarında) alerji testlerine ihtiyaç duyulabilir. Bu hastalarda alerjide rol oynayan Ig E ölçümü yapılabilir. Ya da deri testleri ile hangi alerjenlere karşı hassas olduğu tespit edilip maruziyet araştırması yapılabilir.

Alerjik rinit hangi bölüm bakar?

Alerjik rinit için acil servis hekimlerine ve aile hekimlerine başvurulabilir. Ancak kronik hale gelen alerjik rinit durumunda mutlaka göğüs hastalıkları uzmanına gitmek gerekir.

Doktorlar mevcut belirtilere göre ilgili yerlere yönlendirme yapabilir ya da tedavi sürecini başlatabilir. Çoğu hastada detaylı testlerden önce alerjik rinit tedavisi başlatılır.

Alerjik rinit tedavisi

Alerjik rinit tedavisi immunoterapi ile yapılır. Bu tedavi yönteminde bağışıklık sisteminin aktivitesi değiştirilerek alerjik rinitin ortadan kaldırılması sağlanır.

İmmunoterapi yanı sıra belirtilere göre ilaç tedavisi uygulanabilir. Bu noktada hastaların dile getirdiği şikayetler göz önünde bulundurulur.

Alerjik rinit ne iyi gelir?

Alerjik rinit rahatsızlığında en önemli uygulama çevre düzeninin değişikliğidir. Bu hususta şu uygulamalara yer verilebilir;

• Alerjik rinite neden olduğu düşünülen, deri testlerinde ortaya çıkan ya da maruziyet arttıkça alerjik rinit belirtilerinin artmasına neden olan alerjenlerden uzak durma
• Polenlerin çok olduğu ilkbahar aylarında evdeki kapı ve pencereleri kapatmak, mümkün olduğunca az dışarı çıkmak
• Evdeki tozları sık sık almak
• Ev akarına karşı önlemler almak
• Varsa hamamböceği gibi alerjik etkenler için ilaçlama yaptırmak
• Yaşam ortamındaki her türlü küfü uzaklaştırmak
• Tüylü hayvanlardan uzak durmak

Alerjik rinit hangi bitki iyi gelir?

Alerjik rinit tedavisinde kullanılması önerilen herhangi bir bitki yoktur. Aksine bitkilerde bulunan toz ve polenler alerjik rinit şiddetini arttırabileceğinden önerilmez.

Alerjik rinitte bitki tedavisine başvurmak yerine öncelikle yaşam alanındaki alerjenlerin uzaklaştırılması gerekir. Bununla birlikte bitki tedavisi almak isteyen kişilerin çok fazla tüketim yapmamaya dikkat etmesi gerekir.

Alerjik rinit kaç yaşında başlar?

Alerjik rinit için herhangi bir yaş grubu risk altındadır denilemez. Her yaş grubunda ortaya çıkabilen bu rahatsızlık sadece alerjenlerle ilgilidir.

Çocuklarda immün sistem aktivitesi daha yüksek olduğu için alerjenlere karşı hassasiyet artıyor olabilir. Ancak yaşın ilerlemesi ile her yaş grubunda riskler eşitlenir.

Yıl boyu süren alerjik rinit bitkisel tedavi ile geçer mi?

Yıl boyunca süren ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen alerjik rinit artık kronikleşmiştir. Bu hastaların bitkisel ürünlerle çözüm aramak yerine öncelikle yaşadıkları çevreyi düzenlemeleri ve alerjik etkenlerden uzak durmaları gerekir.

Yaşam tarzı değişikliğine rağmen alerjik rinitten kurtulamayan hastaların göğüs hastalıkları uzmanına gitmesi ve tıbbi destek alması gerekir. Kısaca kronik alerjik rinit durumunda bitkisel çözümler herhangi bir işe yaramaz.

Geçmeyen alerjik rinit durumunda ne yapılmalı?

Geçmeyen alerjik rinit kronikleşmiş ve tıbbi tedavi gerektiren bir hâl almıştır. Geçmeyen alerjik riniti olan hastaların en kısa süre içerisinde bir uzman hekime görünmesi gerekir.

Doktorlar gerekli alerjen testlerini uyguladıktan sonra ilk etapta maruziyetin ortadan kaldırılması gibi önerilerde bulunur. Eğer bu alerjen etkenlerden uzak durulmasına rağmen iyileşme gerçekleşmezse immunoterapi gibi tedavi yöntemleri gerekli olabilir.

Alerjik rinit kurtulanlar tekrar yakalanır mı?

Bir kere tedavi edilen alerjik rinit tekrardan nüks edebilir. Bu durum tedavinin başarısız ya da yetersiz olması ile ilgili değil, maruziyete olan temasın artması ile ilgilidir.

Eğer bir hasta alerjik rinitten kurtulduğu halde tekrardan karşı karşıya kalırsa iyi olduğu dönemdeki yaşam tarzına dönmesi gerekli olabilir. Bu sayede alerjenlerden tekrar uzak durulur ve alerjik rinit durumu ortadan kalkar.

Alerjik rinit önlenebilir mi?

Alerjik rinitin önlenmesi için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Alerjenlerden kaçınma: Alerjik rinit, çeşitli hava yolu alerjenlerine (örneğin, polen, ev tozu, hayvan tüyleri gibi) maruz kalma sonucu ortaya çıkabilir. Bu nedenle, alerjenlerden kaçınmaya çalışmak bu sorunun önlenmesine yardımcı olabilir. Örneğin, polenlerin yoğun olduğu zamanlarda evden çıkmaktan kaçınılabilir ve evde hayvan tüylerinden temizlenmesine özen gösterilebilir.
• Evde nem oranını azaltma: Alerjenlerin hava yoluyla solunum yoluna girmesi, nem oranının yüksek olmasıyla daha kolay olabilir. Bu nedenle, evde nem oranını azaltarak allerjik rinitin önlenmesine yardımcı olunabilir. Örneğin, evde nem ölçer kullanarak nem oranının idrarı düşük seviyelerde tutulmasına çalışılabilir ve nemi azaltmak için nem emici malzemeler kullanılabilir.
• İlaç kullanımı: Alerjik rinit belirtilerini azaltmak için antihistaminik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, alerjik reaksiyonların oluşumunu önleyerek alerjik rinit belirtilerini azaltabilir.
• Önleyici bakım: Alerjik rinitin önlenmesine yardımcı olmak için, hava yolu alerjenlerine maruz kalma riskini azaltmak için evde nem oranını azaltma ve alerjenlerden kaçınma gibi önleyici önlemler alınabilir. Ayrıca, alerjik rinit belirtilerini azaltmak için antihistaminik ilaçlar kullanılabilir.

Alerjik rinit bulaşıcı mıdır?

Alerjik rinit herhangi bir enfeksiyon hastalığı olmadığı için bulaşıcı değildir. Alerjik rinit olan bir kişinin yakın çevresindeki kişilerde de belirtiler meydana geliyorsa bu durum o kişilerde enfeksiyon olabileceğini ya da aynı alerjenlere karşı alerjinin olabileceğini gösterir.