5G Teknolojisi
5G yani 5. Nesil Mobil Telekomünikasyon Hizmeti; yeni nesil kablosuz telefon teknolojisi olarak tanımlanmaktadır. Dördüncü nesil teknolojinin yaklaşık 10 katı veri iletim hızı sağlamaktadır.
5G’nin sağladığı iletim hızının, kullanılan cihazın kategorisine göre 1 ila 10 Gbps arasında değişebileceği öngörülmektedir.
5G teknolojisi nasıl çalışıyor?
5G teknolojisinde şu anda en sık kullanılan bant genişliği, 1 GHz ile 6 GHz aralığındaki orta bant genişliği olmaktadır. Bu frekanslarda çok yüksek bir hıza ulaşmak mümkün olmaz iken, 6 GHz altındaki değerlerin genellikle tercih edilmesinin sebebi de uzun mesafede duvar gibi engelleri aşabiliyor olmasıdır. Böylece bir şehirde yüzlerce yeni ağ hücresinin kurulmasına gerek kalmadan çok daha geniş bir ağ oluşturabilmek de mümkün olmaktadır.
300 GHz’ye varan yüksek bant genişliği de, 5G’nin vadettiği yüksek hızlı veri transferini sağlamakta, ancak orta bant aralığının aksine engelleri aşamamaktadır. Milimetre dalga aralığında bir altyapı için yüzlerce hatta binlerce küçük hücre gerekmektedir. Bu sebeple belli bir bütçe ve bunun yanında zaman da gerektiren yüksek bant genişliği kullanımının ileriki yıllarda daha fazla yaygınlaşacağı düşünülmektedir.
5G teknolojisine neden ihtiyaç var?
5G teknolojisinin önemini daha iyi anlamak için, önceki nesil sıçramalardan farklı olarak 5G'ye geçişi neyin belirlediğini anlamak gerekmektedir.
5G, önceki ağ nesillerinden daha hızlı olmaya hazırdır; potansiyel olarak 4G'den 100 kat daha hızlıdır. Ancak 5G'nin yükseltmeleri hızın da ötesine geçmektedir. 5G aynı zamanda daha az gecikme süresi de sunarak 5G üzerinde çalışan uygulamaların ve iletişimin neredeyse gerçek zamanlı olarak verileri birbirine bağlamasına ve paylaşmasına izin verebilmektedir.
Bu teknolojinin önemi düşünüldüğünde, mesele sadece aynı şeyleri daha kısa sürede yapmak değildir; 5G ile düşük gecikme süresi ve yüksek bant genişliği sonunda Nesnelerin İnterneti (IoT), uç bilgi işlem ve genişletilmiş gerçeklik için yeni işlevler sağlaması da hedeflenmektedir.
5G farklı sektörleri nasıl etkileyecek?
- Medya ve eğlence sektörü: Özellikle 2019 sonrasında yaşanan pandeminin yaşam şartlarını tümden değiştirdiği dünyada, diğer tüm sektörler gibi medya ve eğlence sektörü de bu sürece uyum sağlamaya çalışmaktadır. Bu uyum sürecinde 5G teknolojisi ile buluşan medya ve eğlence sektörü, arttırılmış ve sanal gerçeklik teknolojileri ile eş zamanlı eğlence deneyimleri sunarken; karma gerçeklik kulaklıkları gibi çeşitli aksesuarlar ile eğlence kalitesini arttırmaktadır.
- Eğitim sektörü: 5G ile öğrenciler, arttırılmış ve sanal gerçeklik teknolojileri yardımıyla çok yönlü ve nitelikli bir eğitim imkanına erişme fırsatı elde etmektedirler. Aynı zamanda bu teknolojiler uzaktan eğitim modelini de destekleyerek daha hızlı ve kaliteli bir eğitim ortamı sağlamaktadır..
- Üretim sektörü: Üretim sektöründe 5G ağları, üreticiler ve telekom operatörlerine yapay zeka, arttırılmış gerçeklik, otomasyon ve Nesnelerin İnterneti gibi teknolojilerden faydalanarak akıllı üretim fabrikaları yaratma fırsatı sunmaktadır.
- Perakende sektörü: Online perakendeciliğin ortaya çıkması karşısında zor duruma düşen fiziki mekanlarda hizmet sağlayan perakendeciler de 5G teknolojisinden faydalanarak yeni müşteri deneyimleri sunmaya hazırlanmaktadır. Yapay zekayla donatılmış kameraların ve aracısız ödeme gibi deneyimlerin de ileride alışveriş sürecini kolaylaştırması beklenmektedir.
- Sağlık sektörü: 5G’nin hem doktorlar hem de hastalar için sağlık alanını yeni bir boyuta taşıması beklenmektedir. Örneğin doktorlar gerektiği anda dünyanın herhangi bir yerinden, hastalarla fiziki anlamda yan yana olmalarına gerek kalmaksızın, robotlar aracılığı ile hastalarının ameliyatlarını gerçekleştirebileceklerdir. Yapay zeka teknolojili birçok ilaç ya da tedavi ile ise, doktora hastası adına kişiselleştirilmiş öneriler sunulabilecektir.
5G teknolojisi ile gelen yeni özellikler neler?
5G teknolojisinin beraberinde getirdiği yeni özelliklerin ilki, yüksek hız olmaktadır. 5G ile veri iletim hızı, kullanılan bant genişliğine göre değişmek üzere; 4G’nin 10 ile 100 katı arasındaki değerlere çıkabilmektedir. Bu sayede saniyede 10 ila 50 gigabayt (Gbps) arasında hıza ulaşılmakta ve bu teknoloji ile yüksek boyuttaki veriler kolaylıkla transfer edilebilmektedir.
5G’nin getirdiği bir diğer yenilik ise kapasite artışı sunuyor olmasıdır. 5G teknolojisi ile aynı anda daha fazla cihazın ağa bağlanabilmesi ise, Nesnelerin İnterneti (IoT) kavramının, günlük hayatımızda daha fazla yer alacağının bir göstergesi olmaktadır. Bunun yanında, bulut teknolojisinin öne çıkmasıyla daha zengin bir medya deneyiminin de kullanıcılara sunulması öngörülmektedir.
5G teknolojisinin, ağ üzerinden cihazlar arası iletişimdeki gecikmeyi azaltması da beraberinde getirdiği yeni özellikler arasında yer almaktadır. Bu sayede normal olarak kabul edilen gecikme süresi 50 ila 100 milisaniyeden, birkaç milisaniyeye inmektedir. Bu özellik ile beraber, artırılmış gerçeklik deneyimi neredeyse gecikme olmaksızın eş zamanlı olarak yaşanabilmektedir. Bunu yanı sıra, otomatik sürüş teknolojisinde otonom araçların birbiriyle anlık olarak etkileşimde bulunabilmesi de mümkün hale gelmektedir.
5G teknolojisinin altyapısı kilometrekarede 1 milyon adet cihaza bağlantı sağlayabilecek niteliktedir. Bu da özellikle Nesnelerin İnterneti (IoT) tarafında çok daha fazla sensör, çok daha yüksek veri akışı ve beraberinde gelen yeni özellikler sunmaktadır.
5G’de kullanılan teknolojiler nelerdir?
Temel 5G teknolojileri arasında milimetre dalga (mmWave) frekans spektrumu, küçük hücre baz istasyonları, büyük MIMO antenleri, hüzme oluşturma, tam çift yönlü iletim ve yazılım tanımlı ağ iletişimi (SDN) bulunmaktadır.
Kendi içerisinde üç farklı frekansa sahip olan 5G teknolojisi, içerdiği frekanslara göre değişen özellikler sunmaktadır. Düşük, orta ve yüksek bant olarak adlandırılmakta ve farklı noktalarda farklı kullanım tercih edilmektedir:
- Düşük bant frekansı: 1 GHz frekansı olarak da bilinmektedir. Bu kullanımda LTE kullanıcıları için ideal özellikler bulunsa da maksimum hız olarak 100Mbps sunulduğundan genellikle ortalama hızda özellikler arayan müşterilerin ilgisini çeken frekans olmaktadır. Sağlam güvenlik duvarlarına geniş kapsama alanlarına sahip olmakla beraber pratik bir hizmet sunmaktadır.
- Orta bant frekansı: 1Gbps gibi değerlerde hız veren frekanstır.. Düşük bant frekansına göre daha hızlı işlem yapmasına rağmen engelleri aşma özelliği bakımından daha zayıf kalmaktadır.
- Yüksek bant frekansı: 5G teknolojisinde kullanılmaya başladığı dönemlerde ana veriyi diğer küçük ağlara iletme amacıyla kullanılmaktadır. 5G amaçlarına oldukça uygun özelliklere sahip olması yönünden en ideal ve avantajlı hizmet, yüksek bant frekansından alınabilmekte ancak diğerlerine göre oldukça daha hızlı ve az gecikme süresine sahip bir kullanım sunsa da, düşük kapsama alanına sahip olması sebebi ile genellikle ortalama bir hizmet arayan kullanıcılar tarafından tercih edilmemektedir.
5G’nin frekansları nelerdir?
5G teknolojisi, yaklaşık 28 GHz ve 39 GHz frekanslarında çalışır. Bu, bilgi aktarmak için yaklaşık 700 MHz-2500 MHz frekans kullanan 4G ağlarından oldukça daha yüksektir.
5G’nin avantajları nelerdir?
5G'nin başlıca avantajları; iletimlerde daha yüksek hız, daha düşük gecikme ve dolayısıyla daha yüksek uzaktan yürütme kapasitesi, daha fazla sayıda bağlı cihaz ve sanal ağları uygulama olasılığı (ağ dilimleme), somut ihtiyaçlara daha fazla ayarlanmış bağlantı sağlamasıdır.
- İletimde daha yüksek hız: 5G’de iletimdeki hız 15 hatta 20 Gbps'ye yaklaşabilmektedir. Daha yüksek bir hızda dosyalara, programlara ve uzaktan uygulamalara tamamen doğrudan ve beklemeden erişim sağlanabilmektedir. Bulut kullanımının yaygınlaşması ile, tüm cihazlar (cep telefonları, bilgisayarlar vb.) dahili belleğe ve veri birikimine daha az bağımlı olunmakta ve bazı nesnelere çok sayıda işlemci kurulmasına gerek kalmamaktadır, çünkü bulutta bilgi işlem yapılabilmektedir. Örneğin, tıpkı artık bilgilerin, cihazın hafızasında (fotoğraflar, videolar vb.) saklanması gerekmediği gibi; yazılımın kişisel cihazlarda yürütüldüğü gibi uzaktan da etkinleştirilebilmesi, mobil uygulamaların terminale kurulmamasına ve doğrudan buluttan çalıştırılmasına izin verilmektedir.
- Daha az gecikme: 5G'de gecikme, 4G'den on kat daha az olmakta ve uzaktan eylemler eş zamanlı olarak gerçekleştirilebilmektedir. Bu düşük gecikme süresi ve sensörlerin artması sayesinde de bir endüstriyel tesisin makinelerini kontrol etmek, lojistik ya da uzaktan nakliyeyi kontrol etmek, doktorların dünyanın başka bir ucundaki bir hastaya müdahale edebildiği cerrahi operasyonları kontrol etmek mümkün hale gelmektedir.
- Daha fazla sayıda bağlı cihaz: 5G ile ağa bağlanabilecek cihaz sayısı büyük oranda artmaktadır. Bağlı tüm cihazlar, eş zamanlı olarak birbirleriyle bilgi alışverişinde bulunacak olan internet bağlantısına anında erişebilecek. Bu, Nesnelerin İnterneti’ni (IOT) destekleyecektir. Ortak bir evin, eş zamanlı olarak bilgi gönderen ve alan yüzlerce bağlı cihaza sahip olması beklenmektedir. Endüstriyel tesisler düşünüldüğünde, birbirine bağlı binlerce cihazdan bahsedilebilecektir. Bu daha fazla sayıda bağlı cihazlar da akıllı şehirlere hatta otonom arabalara izin verecektir. Örneğin, şehir içinde farklı noktalara ve nesnelere sensörler yerleştirerek büyük bir bölümü uzaktan izlenebilmektedir. Arabaların ve şehrin sensörlerinin bilgileri paylaşıldığında ve bu veri alışverişi şehirlerin yaşam kalitesini artırabilecek, otonom arabanın navigasyonu kolaylaştırılabilecektir.
- Ağ dilimleme: 5G ayrıca, belirli ihtiyaçlara daha uyumlu bağlantı sağlamak için sanal ağların (ağ dilimleme) uygulanmasına, alt ağlar oluşturulmasına olanak tanımaktadır. Alt ağların oluşturulması; programlanabilir bir ağ olan ağın bir bölümüne, belirli özellikler verecek ve diğer kullanıcıların önündeki acil durumlarda olabileceği gibi, örneğin farklı gecikmeler uygulayarak ya da bunlara bağlantıda öncelik vererek bağlantıların önceliklendirilmesine izin verecektir.
5G’nin dezavantajları nelerdir?
5G teknolojisinin avantajları olduğu kadar, dezavantajları da bulunmaktadır. Bu dezavantajlardan bir tanesi ulaşılabilirlik sorunudur. 5G teknolojisi sadece son teknoloji akıllı cihazlarda kullanılabileceği için yaygınlaşmasının oldukça uzun süreceği öngörülmektedir.
Ayrıca altyapının geliştirilmesi ve de güçlendirilmesi gerektiği için 5G’den yararlanacak ülkelerin 5G teknolojisine büyük bir bütçe ayırması gerekmektedir.
5G teknolojisinin dezavantajları arasında belki de insanlık adına en zararlı olanı yeni baz istasyonlarının kurulmasının gerekmesidir. 5G teknolojisinin herkese ulaştırılabilmesi için kurulması gereken baz istasyonlarının daha iyi bir internet sunması amacıyla da yerleşim yerlerine yakın konumlandırılması gerekmekte ve bu da radyasyon tehlikesini ortaya çıkarmaktadır.
5G teknolojisinin dezavantajlarından bir diğeri de yazılım açıkları sebebiyle yaşanacak siber saldırıların gerçekleşebilme olasılığıdır. 5G teknolojisinde güvenlik sorunlarının ortaya çıkması, siber saldırıların gerçekleşmesine ve bununla beraber bütün ağın bu saldırılardan etkilenmesine sebep olacaktır.
5G telefonlar
Akıllı telefon pazarı sürekli olarak bir gelişim ve rekabet içerisinde bulunmaktadır. 5G teknolojisi ile birlikte; 5G bağlantı desteği sağlayan telefonlar piyasanın gidişatına yön vermeye başlamış bulunmaktadır.
2022 yılında en çok satan 5G telefonlar aşağıdakiler olmuştur:
- iPhone SE
- iPhone 12
- iPhone 13
- Samsung Galaxy A52s 5G
- Samsung Galaxy S20 Ultra 5G
- Samsung Galaxy S21 FE 5G
- Samsung Galaxy A32 5G
- OPPO Reno 7 5G (Çin)
- HONOR 60
- Vivo S12
- Xiaomi Redmi K40
- Honor X30
- Samsung Galaxy A22 5G
Türkiye’de 5G var mı?
5G teknolojisi 2018’de Amerika’da ve tüm dünyada yaygınlık göstermeye başlamıştır. 2021’in sonlarından itibaren ise daha geniş çapta bir erişim sağlanması beklenmesinin yanında; belli bir bütçe gerektiren altyapı kurulum çalışmaları ve son teknoloji ile uyumlu cihazlara duyulan ihtiyaç bunun yaygınlaşmasının zaman alacağını göstermektedir.
Türkiye’de ise, mobil operatörler Turkcell ve Vodafone mevcut altyapılar üzerinden 5G hız testlerini gerçekleştirmiştir. Özel ve devlet destekli altyapı ve güvenlik çalışmaları ise 3 yıldan beri sürdürülmekte ve ilerleyen yıllarda 5G’nin tüm Türkiye genelinde yaygınlaşması beklenmektedir.
5G teknolojisinin geleceği
5G teknolojisinin geleceği; sanal ve artırılmış gerçeklik, Nesnelerin İnterneti (Iot) gibi uygulamaları sayesinde giderek hız kazanmaktadır.
Bununla birlikte 5G teknolojisi, haftalar ya da aylar yerine sadece saatler içerisinde yüksek kaliteli, kişiselleştirilmiş hizmetler geliştirebilen ve sunabilen şirketler için çok büyük bir gelir elde etme potansiyeli sunmaktadır. 5G’ye geçişin tamamlanması ile beraber küresel mobil veri trafiğinin ise 2024 yılı dolmadan 5 kat oranında artması beklenmektedir.