NASA’nın Artemis 1 Görevi Yine Başarısız Oldu! Bir Sonraki Uçuş Tarihi Belirlendi!

NASA'nın Artemis 1 görevi, 29 Ağustos’ta Uzay Fırlatma Sistemi'nde (SLS) yakıt hatlarında yaşanan problemden dolayı ertelenmişti. Ertelenen Artemis 1 görevi için yeni deneme 3 Eylül'de gerçekleştirildi. Bu denemede, sızıntının yine onarılamadığı görüldü ve görev ikinci kez ertelendi. NASA, yeni deneme tarihi olarak 23 Eylül’ü belirlemişti. Ancak tarihte bir değişiklik yaptı. Son bilgilere göre fırlatma 27 Eylül’de gerçekleştirilecek. Ve fırlatma için 17 Eylül günü bir yakıt doldurma testi yapılacak.

NASA, Artemis 1 görevi için tekrar deneme yapacak

Artemis 1 görevi için önümüzdeki günlerde bir yakıt doldurma testi yapılacak. Konu hakkında NASA yetkilileri, ‘Tarihler belirlenirken birden fazla lojistik konu dikkate alındı. Uzun değerlendirilmeler yapıldı. Oluşturulan zaman çizelgesi, yöneticilere ve ekiplere yeterince dinlenmesini sağlamaya yönelik. Ayrıca kriyojenik itici yakıtları yenilemelerine de olanak tanıyacak bir planlama yapıldı.’ şeklinde açıklama yaptı.

97 metre olduğu belirtilen uzay roketi ve Orion adlı uzay aracı şu anda fırlatma için bekletiliyor. İkili, fırlatmaya kadar Florida şehrinde bulunan Kennedy Uzay Merkezi’ndeki alanda duracak. Fırlatma denemelerinin 27 Eylül’de devam edeceği açıklandı. Üçüncü deneme de başarılı olmazsa, 2 Ekim’de bir deneme daha yapılacak.

Artemis 1 görevi, mürettebatsız gerçekleştirilecek. Uzay aracı Orion, altı hafta sonra Dünya’dan Ay’ın yakınına gönderilecek. Eğer test başarılı olursa NASA, Artemis programına devam edecek. Yani Artemis 2 devreye sokulacak. Bu kapsamda aynı uçuş yoluna bu sefer astronot gönderecek. Her şey planlandığı gibi ilerlerse, 2025 yılında Artemis 3 görevi gerçekleştirilecek. 

NASA’nın, uzun sürecek mürettebatlı görevler için bir Ay üssü kurmak istediği biliniyor. Burada da Artemis görevlerini kullanmak istediği tahmin ediliyor. Ayrıca Artemis 1 görevi, 2030’larda Mars’ta yapılacak ilk astronot görevi için de büyük öneme sahip.

Artemis projesi detayları

NASA, neden uzun süre sonra yeniden Artemis 1 ile Ay’a dönmek istiyor?

Son Apollo görevinden uzun bir süre sonra NASA, Artemis 1 çalışmalarına başladı. Çalışmanın temel hedefi, insanları Ay’ın keşfedilmemiş bölgelerine ve Mars yüzeyine indirmek.

Artemis görevi, adını Yunan mitolojisindeki Apollon'un ikiz kardeşinden alıyor. Apollon’un ikiz kız kardeşi Artemis, Ay tanrıçasıdır. Program, insanlı Ay yolculuğuna dayandığı için de adı ‘Artemis’ olarak belirlenmiştir. İlk olarak 1960’lı yıllarda Ay yolculuğuna dayanan Apollo çalışmaları, Artemis programının temelini oluşturuyor. Artemis Programı sürecinde, Ay’a mürettebatlı ekip en son 1972'de gönderilmişti. Şimdi ise 50 yıl sonra, yeniden gündeme geldi.

Artemis programı, belirli astronot ekiplerinin Ay’a inmesi hedefliyor. Ayrıca program kapsamında, Ay’ın güney kutbunun ilk kez keşfedilmesi yer alıyor. Program, aynı zamanda Ay’da sürekli bir varlık oluşturmayı da amaçlıyor. Bu doğrultuda, insanların Mars'ı ve ötesini keşfedeceği düşünülüyor. NASA, burada yeniden kullanılabilir sistemler yaratmaya çalışıyor.

Bu hedeflerin tamamının gerçekleştirilebilmesi için büyük adımlar atmak gerekiyor. Bu kapsamda Artemis 1’in denemeleri başlamış durumda. Eğer 27 Eylül’de Artemis 1 görevi başarıyla gerçekleştirilirse, sırasıyla Artemis 2 ve Artemis 3 de devreye sokulacak. Artemis programı Ay’a mürettebatlı yolculuk yapmaksızın, gelecekte derin uzay araştırmalarını mümkün hale getirecek. Böylece her bir yeni bileşeni test edecek.

NASA, Artemis 1 görevi ile Ay’a ulaştıktan sonra uzun bir maratonu başlatmış olacak. Görev kapsamında Orion uzay aracının alacağı toplam mesafe, Ay'ın tam 40.000 mil uzaklığında olacak. Bu uzaklık, Apollo 13’ün rekorunun tam 30.000 mil daha üzerinde. Artemis 2 için bu yolculuk bir çeşit similasyonu niteliğinde. NASA bu mesafenin, bir uzay aracının uçtuğu en uzak mesafe olacağını iddia ediyor.

Kennedy Uzay Merkezi’ndeki fırlatma rampası 39B 

Roket ve Orion uzay aracı ikilisi, fırlatmaya kadar Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’ndeki fırlatma rampasında (39B) duruyor. NASA Yöneticisi Bill Nelson, Ağustos ayında fırlatma rampası ile ilgili bilgi vermişti. Fırlatma rampası 39B’nin, roketlere yabancı olmadığını söyledi: ‘39B, daha önce Apollo görevlerinde de kullanıldı. Bu görevlerde kullanılan Satürn V roketine de ev sahipliği yaptı. Satürn V roketi, 7,6 milyon pound itme gücüyle havalanıyordu ve görevi Ay’a taşıdı. SLS uzay roketi de 8,8 milyon pound itme gücüyle resmen şov yapacak.’

Nelson, ‘Artemis ilk test uçuşuna hazırlanırken, geçmiş hikayeleri sık sık anıyoruz. Proje hedeflerinde sadece yakın geleceğe odaklanmıyoruz. Daha uzak tarihleri de düşünüyoruz. Örneğin, NASA'nın ilk kadını aya indireceği bir gelecek düşlüyoruz. Gün geçtikçe bu görevler, daha çok karmaşıklaşacak. Bu görevlerde, gün gelecek astronotlar uzayın derinliklerinde yaşayacak. Hatta orada çalışacak. Biz de ilk insanları Mars'a göndermek için sürekli olarak çalışıyoruz. Bilim ve teknolojiyi geliştirmeye devam edeceğiz.’

Yeni keşfin ve ekipmanların detayları

Ay’a yeniden gitmek için kapsamlı bir yolculuk planlamasına ihtiyaç duyuluyor. Bunu yaparken de Mars'a yapılacak geziyi de göz önünde bulundurmak, ekipman tasarımını buna göre yapmak önemli. Apollo programı, dünyanın en güçlülerinden olan Uzay Fırlatma Sistemi roketinin tasarımında etkili oldu. Mega Ay roketi, Orion’u, Uluslararası Uzay İstasyonu'nun düşük Dünya yörüngesindeki konumundan uzaklaştıracak. Roket, Orion'u Dünya'nın yerçekiminden kaçıracak. Ay’a ulaşmak için saatte 22.600 mil hıza ulaştıracak.

NASA'nın Huntsville'deki Marshall Uzay Uçuş Merkezi'nde Uzay Fırlatma Sistemi program yöneticisi John Honeycutt, bu konuda açıklama yaptı: ‘Roket, Orion ve mürettebatını tek bir fırlatmada uzayın derinliklerine gönderebilecek ve bunun yanında ikmal yapabilecek’ dedi. 

Rokette, bir mürettebatı uzayın derinliklerine taşımakla görevli Orion uzay aracı bulunuyor. Orion, astronotları güvenli bir şekilde Dünya'ya döndürmek için tasarlandı. Uzay aracında üç farklı kısım yer alıyor. Bunlar; mürettebat modülü, servis modülü ve fırlatma sistemi. Ayrıca herhangi bir acil durumda ‘iptal sistemi’ devreye giriyor. Bu iptal sistemi, uzay aracını ve mürettebatını güvene almaya yarıyor. Orion'un uzay yörüngesi ise, aracın Ay'ın ötesindeyken Dünya ile iletişimi sürdürme yeteneğini ortaya koyacak. Ve de aracın, mürettebatı radyasyondan koruma yeteneği test edilecek.

Orion'da ayrıca bir Avrupa Servis Modülü bulunuyor. NASA'nın Houston'daki Johnson Uzay Merkezi'ndeki Orion program yöneticisi Howard Hu da açıklama yaptı: ‘Bu modül, Artemis 1’in ihtiyaç duyduğu birincil destek kaynakların tümüne sahip. Bu yüzden de aracın güç merkezi tarafını oluşturuyor.’ dedi.

Howard Hu açıklamalarına ‘Orion uzay aracı, gelecekteki ekiplere birçok fayda sağlayacak. Örneğin evlerinden bu kadar uzaktayken neler olduğunu öğrenebilmelerini sağlayacak donanım ve yazılıma sahip’. diyerek devam etti.

Şu anda uzay aracı Orion için belki de en büyük denemelerden biri gerçekleştiriliyor. Şimdiye kadar yapılmış en büyük ısı kalkanının test ediliyor olması mümkün. Nelson, ‘Uzay aracı Ekim ayında Dünya'ya döndüğünde, güneş yüzeyinin yarısı kadar olan sıcaklık değerleriyle karşılaşacak. Araç, saatte 25.000 mil (saatte 40.200 kilometre) ile Dünya atmosferinin tepesine çıkacak. Bu hız da ses hızının tam 32 katı.’ dedi.

Nelson, ‘Orion, 32 Mach'ta daha önce herhangi bir uzay aracının sahip olmadığı hızda ve sıcaklıkta Dünya’ya geri dönecek’ dedi. 'Uzayda, saatte yaklaşık 17.500 mil (saatte 28.160 kilometre) olan 25 Mach'deydik. (1 Mach, sesin hızıdır.)’ diyerek bilgi vermeye devam etti.

Isı kalkanı Dünya'da test edilmiş durumda. Uzaydan dönüş ise, simülasyonlarla kopyalanamayacak, tek gerçek test olarak görülüyor. Howard Hu, ‘Yeniden yolculuk, uzay aracının güvenli bir şekilde geri dönebildiğini gösterecek. Sonraki görevler için mürettebata zarar vermeden, ısı kalkanı işlevinin test edilebildiğini göstermek için de harika olacak.’ şeklinde açıklamada bulundu.

Son test

Artemis programı, Orion'un insanları uzayın derinliklerine götürdüğü zaman gerekli olacak yetkinlikleri belirleyecek. Plan, genel olarak güvenli bir uçuş ve testlerden oluşuyor. Testler, SLS roketinin performansı ve ısı kalkanına yönelik. Ayrıca uzay aracını, San Diego kıyılarında Pasifik Okyanusu'ndan geri alma da planda yer alıyor.

Orion bu ilk görevde bir mürettebat taşımayacak. Ancak araç, belirli yolculara bağlı sensörler de dahil olmak üzere, birtakım verilerle dolu olacak. Artemis 1’de insanların ne ile karşılaşacaklarını deneyimlemek açısından araca üç manken binecek. Sensörlerden elde edilen veriler, ne kadar titreşim yaşandığını hakkında bilgi verecek. Ayrıca bunun yanı sıra, radyasyona maruz kalma oranını da gösterecek. Uçuş kıyafetlerinin ve radyasyon yeleklerinin faydalı olup olmadığı da böylece ortaya çıkacak.

NASA'nın Artemis 1 misyon yöneticisi Mike Sarafin, bir test aşamasından oldukları için rahat olduklarını belirtti. Ekibin bu aşamada maksimum riski alabileceğini söyledi. Sarafin, ‘Bu riskleri test aşamasındayken almak, mürettebatlı görevlerde sorun yaşanmaması açısından oldukça önemli.’ dedi.

Ancak burada görev boyunca elde edilecek bilgilerden ve bilimden daha fazlası bulunuyor. Apollo ile başlayan yolculuk Artemis'e doğru devam ediyor. Tüm bu çalışmaların temelindeki fikir ise, uzayda insanlı araştırmalara devam etme isteği.

Nelson, ‘Artemis 1, insanlığa hizmet eden bir program. Bizlere neler yapabileceğimiz konusunda yol gösteriyor. Örneğin tıpkı Apollo gibi Uzay çalışmalarında yeni bir çağ başlatacak’ dedi. Sözlerine ‘Ay’a dönük, insanlığın Ay üzerinde araştırmalar yaptığı, hatta çalıştığı zamanların gelmesini isteyenlere: Bakın, buradayız, geldik ve geri dönüyoruz. Ay’a yolculuğumuz, Artemis 1 ile başlıyor.’ şeklinde devam etti. Önümüzdeki günlerde gerçekleşecek testler ve Artemis programları nasıl devam edecek merak ediliyor.