Borsada Tedbirli Hisseler 2024: Yatırımcıları Koruma Amaçlı Tedbirler Neler?

Borsa İstanbul'da hisse senetlerinde yüksek volatilite dönemlerinde yatırımcıları korumak için devreye alınan Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi (VBTS), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından belirlenen esaslar çerçevesinde uygulanıyor. Bu sistemin amacı, ani fiyat dalgalanmalarından kaynaklanabilecek risklere karşı yatırımcıları güvence altına almak ve piyasada istikrarı sağlamak.

Ancak bu tedbirler, yatırımcılar arasında sıklıkla “ceza” olarak algılansa da, aslında amaçları riskleri minimize etmek ve aşırı fiyat oynaklıklarını önlemek. Tedbir türleri arasında kredili işlem yasağı, brüt takas, emir iptali, miktar azaltımı, fiyat kötüleştirme yasağı, tek fiyat uygulaması ve internet emir yasağı gibi önlemler yer alıyor.

VBTS Nedir ve Hangi Durumlarda Uygulanır?

Borsada belirli bir hisse senedinde fiyat dalgalanmalarının aşırı artması durumunda, yatırımcıların korunması için Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi devreye girer. Bu sistem, belirli kriterler çerçevesinde otomatik olarak çalışır ve SPK tarafından belirlenen kurallar dahilinde uygulanır.

VBTS kapsamında alınan önlemler, yatırımcıların güvenli bir ortamda işlem yapabilmesini sağlamak amacıyla geçici olarak uygulanır. Özellikle manipülasyon ve spekülasyon risklerine karşı etkili bir araç olarak görülür. Bu önlemler, belirli tarihler arasında geçerli olur ve belirli hisseler için uygulanır.

2024 Yılında Tedbir Uygulanan Hisseler ve Detayları

2024 yılı itibarıyla borsada VBTS kapsamında tedbir uygulanan bazı şirketler ve bu tedbirlerin türleri şu şekildedir:

Diriteks Diriliş Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. (DIRIT)
Tedbir Türleri: Kredili işlem yasağı, brüt takas, emir paketi
Başlangıç Tarihi: 25 Kasım 2024
Bitiş Tarihi: 24 Aralık 2024

Batısöke Söke Çimento Sanayii T.A.Ş. (BSOKE)
Tedbir Türü: Kredili işlem yasağı
Başlangıç Tarihi: 25 Kasım 2024
Bitiş Tarihi: 24 Aralık 2024

Avrasya Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. (AVGYO)
Tedbir Türü: Kredili işlem yasağı
Başlangıç Tarihi: 27 Kasım 2024
Bitiş Tarihi: 26 Aralık 2024

Etiler Gıda ve Ticari Yatırımlar Sanayi ve Ticaret A.Ş. (ETILR)
Tedbir Türü: Kredili işlem yasağı
Başlangıç Tarihi: 27 Kasım 2024
Bitiş Tarihi: 26 Aralık 2024

Yaprak Süt ve Besi Çiftlikleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (YAPRK)
Tedbir Türü: Kredili işlem yasağı
Başlangıç Tarihi: 28 Kasım 2024
Bitiş Tarihi: 27 Aralık 2024

Formet Çelik Kapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. (FORMT)
Tedbir Türleri: Kredili işlem yasağı, emir iptali, miktar azaltımı ve fiyat kötüleştirme yasağı
Başlangıç Tarihi: 28 Kasım 2024
Bitiş Tarihi: 27 Aralık 2024

Bu hisseler dışında 2024 yılı boyunca benzer tedbirler uygulanan diğer şirketler de mevcut.

Brüt Takas ve Kredili İşlem Yasağı Nedir?

Brüt Takas Nedir?

Brüt takas, bir hisse senedinde alım satım işlemlerinin netleştirme yapılmadan, brüt olarak gerçekleştirilmesini ifade eder. Bu uygulama, aynı gün içinde alım yapıp satma imkanını ortadan kaldırarak kısa vadeli spekülasyonları önlemeye yöneliktir. Brüt takas uygulanan hisselerde yatırımcıların aldıkları hisseleri satabilmeleri için önce bu hisseleri teslim almaları gerekir. Böylece manipülatif işlemlerin önüne geçilmiş olur.

Kredili İşlem Yasağı Nedir?

Kredili işlem yasağı ise yatırımcıların ilgili hisse senedinde kredi kullanarak işlem yapmasını engeller. Bu önlem, hisse üzerinde aşırı risk alımını önlemek ve piyasanın dengesini korumak için alınır. Kredili işlem yasağı süresince yatırımcılar yalnızca özkaynakları ile işlem gerçekleştirebilir.

VBTS Kapsamında Alınan Diğer Tedbirler Nelerdir?

Emir İptali, Miktar Azaltımı ve Fiyat Kötüleştirme Yasağı

Bu tedbir, yatırımcıların belirli bir hisse senedinde emir iptali yapmasını, emir miktarını azaltmasını veya fiyat kötüleştirme işlemlerini gerçekleştirmesini yasaklar. Bu sayede fiyat dalgalanmalarının önüne geçilerek piyasanın stabil kalması sağlanır.

Tek Fiyat Yöntemi

Tek fiyat yöntemi, belirli bir hisse senedinde alım satım işlemlerinin belirlenen zaman diliminde aynı fiyat üzerinden gerçekleşmesini sağlar. Bu uygulama, ani fiyat değişimlerinin önüne geçer ve piyasanın daha öngörülebilir olmasına yardımcı olur.

İnternet Emir Yasağı

Bu tedbir kapsamında, yatırımcıların internet üzerinden emir göndermesi yasaklanır. Yatırımcılar, yalnızca aracı kurumlar aracılığıyla işlem yapabilir. Bu uygulama, özellikle hızlı ve ani emir gönderiminin önüne geçerek piyasadaki oynaklığı azaltır.

Cezası Biten Hisseler Ne Zaman İşlem Serbestisine Kavuşuyor?

Tedbir uygulaması belirli bir süre boyunca devam eder ve bu sürenin sonunda otomatik olarak kaldırılır. Tedbir süresi sona eren hisseler yeniden normal işlem kuralları çerçevesinde alım satıma açılır.

İhlas Gazetecilik A.Ş. (IHGZT)
Tedbir Türleri: Kredili işlem yasağı, brüt takas
Başlangıç Tarihi: 2 Aralık 2024
Bitiş Tarihi: 31 Aralık 2024

Yeşil Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. (YGYO)
Tedbir Türü: Kredili işlem yasağı
Başlangıç Tarihi: 4 Aralık 2024
Bitiş Tarihi: 3 Ocak 2025

VBTS’nin amacı nedir?

Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi (VBTS), borsada işlem gören hisse senetlerinde ani fiyat dalgalanmalarının getirdiği risklere karşı yatırımcıları korumak amacıyla uygulanır. Bu sistem, piyasada istikrarı sağlamak ve manipülatif işlemleri önlemek için devreye girer.

Brüt takas ne anlama gelir?

Brüt takas, aynı gün içinde hisse senedi alım ve satımını engelleyen bir uygulamadır. Alınan hisselerin satılabilmesi için önce hesaba geçmesi gerekir. Bu sayede kısa vadeli spekülasyonların önüne geçilir.

Kredili işlem yasağı hangi durumlarda uygulanır?

Kredili işlem yasağı, hisse senedinde yüksek volatilite gözlemlendiğinde uygulanır. Bu tedbirle, yatırımcıların kredi kullanarak aşırı risk almasının önüne geçilir ve piyasanın daha stabil kalması sağlanır.

Tek fiyat yöntemi nedir?

Tek fiyat yöntemi, belirli bir hisse senedinde alım satım işlemlerinin aynı fiyat üzerinden gerçekleşmesini sağlayan bir uygulamadır. Bu yöntemle fiyat dalgalanmalarının kontrol altına alınması amaçlanır.